sábado, 26 de abril de 2014

O MARIDO DE MERCEDES



Entre as moitas virtudes que tiña García Márquez, sempre destaquei o seu acerto elixindo o título dos seus libros e o enxeño publicitario diante dos xornalistas falando de si e da súa obra. Dos títulos, se repasan, verán que case todos agochan unha porcentaxe moi elevada da atracción da propia obra. Deixando a un lago "Cien años de soledad", que por si só indica un mundo único e longo de misterio, viñeron outros tanto ou máis afortunados: "El coronel no tiene quien le escriba", "Crónica de una muerte anunciada", "El amor en los tiempos del cólera", " Del amor y otros demonios", "El otoño del patriarca"... Títulos todos que se fixeron donos da fala colectiva aínda quen os utilizase nin lese a súa obra. Darlle a volta a "Crónica de una muerte anunciada" é algo común na política, en artigos de xornal, entre comentaristas ou charlatáns. E outro tanto ocorre con "El coronel no tiene quien e escriba", cantidade de escribidores (entre os que non me podo escapar) utilizamos con excesiva frecuencia algo do título coa finalidade de resumir con enxeño (sen darnos conta que é mero plaxio) algún acontecemento ao que lle encaixa parte do título. García Márquez reflexionaba e consultaba moitos os títulos antes de aceptalos como definitivos, como facía case obsesivamente con todo o texto, pois non había case palabra que non pasase antes pola peneira dos seus dicionarios o pola consulta directa con expertos da lingua (Grijelmo, por exemplo) aos que martirizaba a calquera hora da noite por unha palabra que non lle parecía adecuada ou fóra de contexto.
Pero se hábil era cos títulos, coa súa propia promoción foi un artista. Cada entrevista ou declaración que facía había de conter dúas ou tres frases de verdadeira fortuna, enxeño, desconcerto ou provocación. As mesmas historias contábaas coas diferencias propias da memoria que sempre actúa en presente e enche os ocos que nos quedan do recordado. El era un gran experto na memoria como demostrou nos seus libros e nas súas memorias. Sabía que recordamos en función do presente e das necesidades, estados de ánimo ou intereses do presente. Por iso a mesma explicación de como naceu "Cien años de soledad" mantén unha liña de feitos que se repiten pero sempre salpicada de contradicións ou detalles que non cadran coas versións anteriores. Segundo pasaban os anos, o éxito medraba, a prata aumentaba e as relacións co poder o atraían, variaban visións sobre si mesmo, descubrían novas dos seus tempos de reporteiro en Europa, levábanos a Barranquilla ou Cartagena de Indias, coa facilidade coa que un prestidixitador distrae o espectador máis atento. Pero detrás de toda declaración ou confesión estaba constantemente o contador, o mentirán que non pode evitar transformar a realidade e memoria, repetir ou demostrar exactitude en cada feito do pasado ou referido a el sería perder o don de contar.
Lendo as súas memorias ou a biografía de Gerald Martin un pode pisar polos pasos da vida que logo serían novelados. Reflexionando sobre o estudo que Vargas Llosa lle dedicara en en 1971 "García Márquez: historia de un deicidio", un comprende mellor que nada os demos interiores que obrigan e acompañan ao escritor por sempre, mágoa que o enfado entre os dous premios Nobel faga de difícil encontro este libro. Pero engarzando os tres un pode entresacar unha idea bastante fundada da personalidade de García Márquez. El, sen embargo, encargouse de ir ano a ano ofrecéndonos unha definición sobre si. De todas, a máis real e se cadra a que el lanzou coma unha arroutada paréceme aquela na que un día se lle dera por dicir: "Yo solo soy el marido de Mercedes". Non só, coma toda frase enxeñosa queda curta e non deixa de ser un lóstrego que oculta outras verdades. Pero don Gabriel sabía ben a quen lle debía a estabilidade, o control e freo da súa creatividade asociada á esmorga. Mercedes estivo sempre, sen prata e con ela, lonxe e cerca, agardando e á súa beira termando do ímpeto creativo e do desborde que podía padecer unha cabeza tan chea de palabras, de recordos, de ambición, de desexo desesperado por contar o que ninguén contara. Ela soubo co seu silencio e fortaleza de ánimo garantir unha unidade e rectitude nos obxectivos que sen ela é máis que probable que García Márquez non soubese equilibrar. Mantendo durante anos un compromiso por carta, agardando a que os acendido xornalista se curtise por Europa, nas noites de Roma e París, madurando nos recordos e no vivir, Mercedes apostou polo fillo do telegrafista de Aracataca sen vixilancias nin controis matadores. Manexando a corda de dar liberdade e tirar nos momentos precisos, mirando pola economía e os fillos, termando con paciencia os deslices e arroutadas do obsesionado coa escritura por riba de todo e contra todo (en iso consiste ser xenio), Mercedes mostrou intelixencia para a permanencia na variedade e unha influencia superior á que outras mulleres manteñen cos xenios. Por iso acepto a definición e conclúo que co gran escritor morrer tamén o marido de Mercedes.


PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.