lunes, 28 de enero de 2013

EU NON SON AMY MARTIN


A VER se me explico: A Carlos Mulas, prestixioso economista (doutorado en Economía por Cambrigde e en Relacións Internacionais por Columbia), ao que Jesús Caldera puxo como director da Fundación Ideas (un invento encargado de traer grandes pensadores a España co fin de nos abrir a mente para votar ao PSOE), tivérono que chimpar fóra da citada fábrica de ideas porque, segundo un xornalista de El Mundo, periódico onde os haxa descubridor de corrupcións, se inventou un pseudónimo, Amy Martin, co que se cepillou no último ano arredor de 60.000 euros a maiores do seu soldo escribindo artigos non sei se ben documentados, si variados e, desde logo, moi ben pagados. Vanme seguindo? Estando nestas, Irene Zoe Alameda, moza non menos experta e prestixiosa (Doutora en Literatura Comparada, escritora, exdirectora do Instituto Cervantes en Estocolmo, creadora de curtas e cantante) , salta ao escenario para dicir con valentía e publicidade propios de quen está afeita a moverse pola rede global, que non mallen no bo de Mulas (co que parece estivo casada, pero agora separados afectiva e fisicamente), home honesto, traballador e admirable onde os haxa, pois Amy Martin non é máis ca un pseudónimo creado por ela e protexido pola súa axente literaria. Aproveita, pois, Irene Zoe, ademais de realizar unha defensa do seu exmarido, para contarnos a magnífica idea que se lle ocorreu de crear unha réplica dun dos personaxes da súa próxima novela a punto de publicar, por desgraza non recordo título nin editorial, pero se len o seu comunicado alí vén detallado con pelos e sinais. O asunto é máis complexo, pero para nos ir entendendo, basta.
Que sacan en conclusión desta maraña? Se cadra non demasiado porque non me expliquei ben, pero eu si. Observo no PSOE algo que se lles pode aplicar sen medo: Viven oscilando entre o desexo de cambiar as cousas e o de manter o benestar. Moitos dos que protestan do estado das cousas o que buscan é simplemente que o capitalismo os inclúa. Unha vez dentro, coma feras e a por todas. Se cadra Mulas o que pretendía era que a economía fose sinónimo de progreso e Irene Zoe é tan experta en pseudónimos coma Pessoa e tan boa escritora coma Borges, pero a min ao que me cheira o embrollo é a un descaro arribista sen nome, onde pouco importa quen sexa Amy Martin. Iso si: o que lles podo garantir é que eu non son.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

ACADÉMICA FINA

Aledeime moito cando souben que nomearon a Fina Casalderrey académica da RAG. O que non ten demasiado mérito pola miña parte, pois ela foi e é sempre moi amable comigo e a miña obra e eu téñolle aprecio e son agradecido. Pero se digo que canda min, tanto ou máis, se aledaron milleiros de nenos, mestres, lectores e literatos teño a seguridade de que non me equivoco. Porque Fina conseguiu co seu empeño e naturalidade intelixentes afianzar unha carreira literaria firme e convincente, doce e amable, enxeñosa, auténtica e fonda. Non é casualidade que os nenos se entusiasmen e rían coas súas historias acuguladas de tenrura e enxeño, que os maiores envexemos a súa facilidade para achegarse ao carozo dos conflitos sen estridencias nin artificios e que os críticos a recoñezan. A súa literatura ábrese coma unha ventá que mira ao amencer e vaise enchendo de luz e calor nas horas que máis o precisas, nunca chegan a ese sol abrasador que fai suar e proe cando sufoca. Non se fai doce pesado a súa delicadeza, as muxicas de sorriso coas que salpica os seus escritos nunca se exceden para nos facer perder o nó do asunto, a claridade de auga limpa da súa prosa permite mirar a fondura pousada dos temas tratados. Os nenos vense nas súas páxinas porque non os trata de bobos nin diminuídos intelectual ou afectivamente; os adultos aprendemos que na síntese traballosamente alcanzada se agochan horas e anos e vidas de reflexión, de ironía, de saber popular. Con tesón e firmeza, sen desmaio, a literatura de Fina vai esmiuzado con esperanza e fe nos humanos as esencias da vida sen arredarse diante a dor, a violencia, o medo ou o fracaso. Que unha escritora coma Fina chegue á RAG é beneficioso por moitas razóns, con independencia da ledicia que nos cause aos que a coñecemos. Non é trivial que sexa muller. Certo que a estas alturas non debería ser motivo de satisfacción ser ou non muller, pero por desgraza aínda hai que resaltalo. O número de mulleres que participa en cargos representativos nas institucións de calquera índole é ridículo en proporción á valía e desempeño social que desenvolven. Na Academia Galega de maneira evidente. Por iso satisfai en primeiro lugar que a elección caese do lado dunha muller. Pero é que ademais, ao ser Fina a elixida, teño o convencemento de que con ela chegará á rúa Tabernas da Coruña a sensibilidade da muller que alcanza a finura literaria bebendo nas augas do Lérez, nas loitas do profesorado, na experimentación da vangarda pedagóxica, no belo e duro oficio de lles aprender aos nenos e adolescentes, na lingua aprendida nos labores e ledicias da xente que a conservou. As palabras que ela estenda na cociña da RAG han ir enfariñadas de receitas de empanada, bicos de azucre, entusiasmo xuvenil e limpeza de sabas saídas do lavadoiro. Levará prendidos na súa experiencia a tenacidade de quen sabe da fortaleza necesaria para representar unha obra de teatro con cativos e a finura de reter no padal versos con ferida; a apertura que regala ter sempre bo oído – Fina, coma todo bo escritor, ten moi bo oído - para as preocupacións dos estudantes e a madurez da reflexión continuada sobre a nosa lingua e os seus escritores. Repítome: alédome eu e moitos máis ca min do nomeamento de Fina, porque con ela chegarán á RAG as preocupacións de miles de mestres que poñen cada día o empeño e paciencia para educar aos nenos na sensibilidade e gusto polas palabras fermosas e ben ditas; porque con ela irá a coraxe dunha muller á que non lle mete medo espallar as historias que poderían parecer máis miúdas e particulares (coma quen di só dos que viven preto do Cruceiro) ata convertelas en pezas de beleza universal apreciadas por lectores de calquera xeografía; porque canda ela entrarán animais e paisaxes, adolescentes, avoas, labregos, mozos con dúbidas, nenos que descobren o sexo, primeiros amores, lembranzas e cantigas que pousan na súa memoria e nas súas historias. Se ela está, non se evadiran de problemas e medos, ledicias e segredos aos que lles haberá que axustar as palabras apropiadas. Porque o seu mundo enchoupado en esperanza, ledicia e fe na natureza precisa de palabras ben amasadas e peneiradas e cocidas. Esa sabedoría é a que viaxará con Fina Casalderrey cada vez que vaia á rúa Tabernas para ocuparse das palabras da nosa lingua. E por iso nos aledamos tanto.


PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

viernes, 25 de enero de 2013

ÁNGEL BUSCA



O MARTES PASADO, 22 DE XANEIRO, MORREU O PINTOR ÁNGEL BUSCA. 
MERECE A PENA REPASAR A SÚA PINTURA MINUCIOSA, PRECISA, DOTADA DE ESPECIAL MIRADA PARA AS AUGAS TODAS: AS CLARAS, AS CON SOMBRAS, AS ALODADAS, AS CUBERTAS DE LIMO, AS QUIETAS, AS REMOVIDAS, AS TOCADAS POR RAMAS...








PARA VER ALGUNHAS DAS SÚAS OBRAS ENTRAR EN angelbusca.com


lunes, 21 de enero de 2013

GALEGO NA FAMILIA


PAIS e dous nenos de entre 9 e 11 anos comparten mesa nunha tarde de verán. Vese que viñeron de vacacións e pasan a tarde, que tornou en gris orballo, tomando unhas bebidas na cafetería na que os observo. Os nenos, tranquilos e relaxados, cóntase cousas e peterrean con naturalidade no idioma vasco. Os pais, ao seu, manteñen a súa conversación en castelán. Cando os fillos se dirixen a eles cambian de idioma e todos se comunicaban en vasco; rematada a comunicación común, os pequenos continúan no idioma do que non se apean e os adultos regresan ao castelán. Algún tempo despois cadroume ter por veciña nun restaurante a unha familia catalá composta por dous avós, pais, unha moza e dous mozos . Agás para se dirixir ao camareiro, nin unha palabra se daba naquela mesa que non fose o catalán. Tanto tiña que tomase a palabra a avoa ou a neta máis nova. Non se escapaba unha expresión en castelán nin por erro. Ao contrario, observei que por dúas veces o pai, ao se dirixir ao camareiro, comezaba a falar en catalán e debía corrixir non medio da frase caendo na conta que probablemente non o entendese. Sobre a reacción de familias galegas cos idiomas teño unha variedade moito máis ampla de observacións, pero chámame a atención unha dinámica que segue a ser moi habitual: os pais falan galego en entre si (non digamos os avós), vese que é o idioma no que se comunican e mellor dominan, pero os fillos, sen embargo, exprésanse entre eles en castelán, e, cando a comunicación vai de fillos a pais ou de pais a fillos, o idioma que domina é sempre o castelán.
Por suposto que os tres exemplos escollidos non deixan de ser anécdotas sen a máis mínima significación estatística, pero bastante ilustradores do que está a acontecer respecto ao idioma nas tres comunidades con idioma propio ademais do castelán. Ninguén parece dubidar de que o catalán é o idioma establecido, apreciado, utilizado e propio da familia catalá, que se transmite de pais a fillos coa naturalidade coa que se pasan os idiomas. Parece evidente que os adultos do País Vasco non dominan con fluidez o vasco, mais todo indica que os fillos si o están recuperando sen atrancos, será o seu idioma no futuro e moitos pais regresarán a el ou aprenderano da boca dos seus fillos. En Galicia, por contra, os datos así o demostran, algo rechía e prodúcese un esgace na transmisión. Por que a familia galega non pon empeño nin garante a transmisión do idioma galego?

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

DURO AMOR

Un piso fermoso, amplo, de alto teitos, aínda que con signos de decadencia, acugulado de libros, cun piano no centro, habitado por un matrimonio de anciáns elegantes, cultivados, amables e delicados é o espazo no que Michael Haneke nos introduce para que vexamos a súa última película: Amor. Nos primeiros compases da película decatámonos deseguida do respecto e tenrura coa que a parella se trata, da riqueza dos seu vocabulario, dun pasado gobernado polos gustos refinados e o compromiso dun co outro até chegar á situación actual. Dúas persoas que loitaron xuntos coa vida, aproveitando dela cada faragulla, comparten agora os últimos días con pausadas rutinas, hábitos saudables, trato expresivo e delicado. Non pasan por apuros económicos, a filla goza dunha carreira musical de éxito, resisten e ampáranse nos momentos finais. Pero como o cine de Haneke vai directo ás situacións límite do ser humano, encara sen medo, case temerario, aquelas zonas do vivir máis incómodas e turbulentas, agánchase de maneira descarnada á cara máis dura do amor: como afrontar os sufrimento do ser querido. A enfermidade e o deterioro penetran no piso do altos teitos e coma un verme imparable vai roendo o corpo, a conciencia e a dignidade, primeiro dela e de paso tamén os del, trastornado na súa entrega tan xenerosa como impotente. Ao tempo que ela vai perdendo capacidades, el medra en dedicación e sereno heroísmo. Pero non é suficiente. A dureza do declive vital estraga a vontade máis amorosa. Ela perde mobilidade, el aporta a súa forza e maña; ela vai cara o descontrol, el esfórzase por relativizar e non caer no desánimo; ela instálase na inconsciencia túzara, el arrinca valor da dor; ela négase a comer, el intenta darlle coa paciencia que lle vai fraqueando; ela perde ganas de vivir, el intenta contaxialo da súa. E así, os dous fronte a fronte, no camiño da morte, só atendidos polos porteiros e as enfermeiras que se poden permitir contratar, comparten o tempo final de duro amor. Atrás quedan as moitas cousas que pasaron xuntos: os albumes de fotos nos que se resume unha vida longa, plena; o discípulo que aprendeu a picar con delicadeza suma as semicorcheas de Schubert ao piano e agora triunfa de concerto en concerto polos auditorios do mundo e atopa un instante para se sorprender diante da súa mestra; a filla desconcertada e incapaz de ofrecer nada mellor ao pai que se ve superado polas circunstancias... Os netos nin aparecen unha triste vez polo piso dos avós. A vida da mocidade non casa con evidencia tan clara da fin. Os amigos xa morreron ou non quedan, para dous tres que se teñen de verdade. Paulatinamente o filme vaise pechando arredor do sufrido amor que se profesaron e conservan os dous vellos. Pero, a pesar de que nalgún momento salta algunha muxica de esperanza, de lixeira tenrura ou memoria da ledicia, o amor, o duro a mor, sucumbe á pezoña da insoportable enfermidade. Haneke pode parecer por momentos case cruel. Escaravella na ferida con obxectividade, si, pero case de xeito pornográfico. Poderá pensarse que talvez con suxerir sería máis que suficiente, todos sabemos por desgracia das consecuencias da enfermidade e a vellez, parecerían innecesarias escenas que abundan na miseria e penalidades, pero así é a súa maneira implacable de nos situar diante da realidade: á forza has pensar e remoer para sacar as túas propias conclusións. Non vale inhibirse. Se entras na proposta cinematográfica deste director, desde o momento que aceptas pasar a porta dese piso no que habitan os dous vellos, sabes que deberás participar da dor, dos dilemas, das miserias, das perdas e dos desconcertos que trae consigo a enfermidade, a vellez, a morte. E se, coma neste caso, os actores que interpretan aos protagonistas son Jean-Louis Trintignant e Emmanuelle Riva, a posibilidade de non participar do desasosego deste descarnado momento vital é nula. Pois, así como a dirección pode pecar nalgún momento por exceso en evidenciar o que bastaba con suxerir, a interpretación dos dous é maxistral. Máis se cabe a de Riva, pois o seu papel esixe un devalar suave desde unha dozura viva e graciosa até unha insensibilidade túzara de rexistro tan difícil como crible. En resume, quen non estea para penetrar na turbadora realidade de quen amando se enfronta ás máis duras decisións polo sufrimento insoportable do amado, que non vexa a película. Non está pensada para distraernos nin evadirnos da semana de traballo e cansazo. Amor, coma todas as películas de Haneke, aplica o bisturí en carne viva e sitúanos diante de realidades das que non nos podemos escapar. Hai un diálogo auténtico e intenso nun momento da película no que a filla acusa a seu pai de non se estar comportando con cordura na atención da súa nai. Podemos falar en serio dunha vez?, pregúntalle ao pai. O pai acepta o reto e fala en serio, só lle fai dúas preguntas: Queres levala ti para a túa casa?, queres que meta a túa nai nunha residencia? Aí para. Pero todos sabemos que as preguntas podería estendelas sen fin. Porque o amor, cando chega a eses extremos, é moi duro.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA




domingo, 13 de enero de 2013

O GALEGO NO GUETO


ENTROU na farmacia canda min. Aposto, vestido de maneira informal, vaqueiro rachado, pano ao pescozo de palestino, simpático e moi coñecido entre as farmacéuticas e os clientes. Só velo entroume un formigo curioso que non daba calmado: de que coñezo a este mozo, onde o teño visto? Como acontece con frecuencia, canto máis me intrigaba, máis despistado me vía. Mentres el departía con todo o mundo nun castelán sonoro e ben dito, repasaba profesións por ver se o encadraba nalgunha. Así estiven até que o atenderon e se despediu co seu sorriso que estaba farto de ver pero non sabía onde. Atendéronme a min, saín da farmacia, como ía frío preocupeime por me cubrir e esquecín a curiosidade, que máis tiña, sería calquera, para que seguir barrenando se estaba claro que non ía caer da burra. Pero caín. Andaría non máis de cen metros e, sen intentalo, veume de súpeto a súa imaxe clara: da TVG, presentador. Acabaramos.
Para desculparme na tardanza en dar coa identificación do mozo, acollinme a que na televisión non parecía tan alto, a que non podía imaxinalo vestido desa maneira, afeito como estaba a velo sempre con roupas máis formais e, por último e non menos importante, porque non me cadraba nel que puidese falar unicamente en castelán como parecía que era o seu idioma cotián, pois coa moza que o acompañaba decateime que tampouco se dirixían palabra en galego. Por suposto que cada quen elixe para comunicarse o idioma que lle peta e domina, pero o significativo neste caso é algo que se está a converter en habitual na sociedade galega: utilizar o galego como liturxia. O político, o presentador, o que actúa de cara ao público en determinados ambientes, por esixencia do guión, igual que se reviste con gravata, americana, estola ou casula, adopta tamén un galego máis ou menos correcto, normativizado, aprendido na escola, e oficia. Rematado o oficio, retira a roupa litúrxica, pousa o idioma ata nova actuación e regresa ao que é realmente o seu estilo de vida: o vaqueiro, o pano palestino e o castelán como lingua para os amigos, as compras e a moza. Víctor F. Freixanes díxoo claro: "Hai que sacar o galego do gueto do ensino e da liturxia das institucións. O futuro da lingua está na escola. Pero non exclusivamente na escola. A lingua ten que estar activa no conxunto da sociedade". Como sacar o galego deste gueto? Velaí a pregunta.


PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

RATO E BALTAR

Para todo hai clases. Accións similares realizadas nun contexto ou noutro pasan de ser cacicadas anacrónicas a decisións milimétricas de alta escola de estudos estratéxicos e económicos. Se vostede se dedica a converter a provincia de Ourense no lugar por excelencia onde medran os conserxes, dará a pé a asisados estudos sociolóxicos sobre os restos da conduta caciquil. Se, por contra, contrata a Rato para unha firma multinacional, está apostando por unha decisión propia de empresas con miras ao futuro, na vangarda, pioneira en abrir mercados e maneiras de producir riqueza no século XXI. O relativismo é enfoque non ben visto por moitos pensadores, pero debemos admitir que non é doado escapar ao seu engado. Quen sabe onde está a alfándega entre o mellor ministro económico da democracia en España e o peor executivo dos últimos lustros? Onde radica a raia que rompe o feitizo dun habelencioso político ao que todos renden submisión e un cacique chapuzas ao que os mesmos pasan a mallalo por trapalleiro? Durante a semana xa estarán fartos de oír falar deles, de Rato e de Baltar, pero eu non me resisto a darlle outra volta de parafuso. En que quedamos, foi Rato o mellor ministro de economía dos últimos trinta anos en España ou un mero globo de fume que ao saír polo mundo desinchouse amosando as súas carencias e malos métodos? Foi el ou non o que deu pé a que Aznar se enchese de fachenda e se elevase na punta do pé para dicir “España va bien” ou simplemente o fracasado executivo ao fronte do FMI que regresa para facerse cargo de Bankia e foxe deixándoa na ruína? Os mortais comúns non saímos do noso pasmo. Como pode un elemento desta índole saír de fundir un banco e ser contratado por unha das firmas de máis peso económico ? Que papel pode desempeñar, que axenda e contactos ofrecer, que habilidades raras que o resto dos humanos descoñecemos?Que favores e manobras se traen entre ministros e altos executivos para contratarse, pasar dunha entidade a outra, nunca perdendo, sempre mantendo idénticos niveis groseiros de retribución salarial? Levo anos observando que este país padece dun problema serio de falta de vergonza. Do contrario sería impensable conduta tan ofensiva, irrespectuosa e insultante. Privatizo mentres son ministro, probo fortuna dirixindo (disque de pena) o FMI, regreso para acabar de fundir un banco podre e reengancho na firma de maior proxección internacional para continuar con idéntico grao de éxito ou fracaso (calquera sabe aquí o que é éxito e fracaso) mantendo o meu alto nivel de ingresos, cantidades razoables non chegan para descolgar o teléfono. Este tipo de actividades de altos voos son propias da capital, cosmopolitas, en inglés e con criados de levita. A ninguén se lle ocorre volver ao século XIX e remexer na teoría dos caciques. Trátase de operacións de alto alcance, inexplicables para os traballadores de a pé, fundamentadas nas áncoras onde se moven os arcos que fan fluír a economía do mundo. A nós dásenos por pensar en presuntos malversadores e ineptos caras lavadas que se aproveitan sen escrúpulo dos demais, pero en realidade son amos do mundo ben formados, competentes, pouco remunerados para o que en realidade producen, imprescindibles para que a sociedade siga funcionando como funciona. Mal, dirá algún. Si, pero se non fose por eles, están prestos a contestarlle, todo sería aínda moito peor. O de Baltar é distinto. Era un listo de boina que non enganaba a ninguén: un voto, un conserxe. Pero a provincia (que digo a provincia, Galicia) enteira calaba o pico porque voto a voto é como se goberna, se serve á cidadanía e se cambia un país. Por iso calaban os que necesitaban meter o fillo ou a sobriña de conserxe e os políticos que del dependían para seguir entregándose polas estradas do país. Caciquismo puro, si, pero útil. Sabiámolo, sen dúbida, pero todo se foi soportando mentres era quen de seguir creando emprego e dando maiorías absolutas. Agora, cando parece que non crea emprego nin o método Baltar e as maiorías absolutas dependen máis do medo e da resignación inquebrantables dos que dependen da pensión e de que nada vaia a peor, parece que se alzan voces de escándalo e de sorpresa. Baltar non lle chega á Rato nin para lle atar os zapatos, pero ao seu estilo facíase forte e acudía a Compostela para atemorizar ao desaparecido Fraga, con toda a fama de bravo e ogro que o de Vilalba gastaba. O exdono de Ourense non se atrancaba diante de nada. Disque a Aznar non lle gustaba que demostrase ese exceso de populismo que en festas e reunións de irmandade partidaria plasmaba tocando o trombón, pero a el importáballe pouco. Polas rúas e aldeas de Ourense comprobaba o peso do seu método e non se arredaba. Así, ata deixar ao seu fillo a herdanza. Agora, de súpeto, medios e políticos e politólogos e escribidores e exvotantes, todos a unha, rin e critican ter alimentado político tan casposo e anacrónico. Pero que lles dicía ao comezo. Aínda hai clases: este caer da burra dáse con Baltar, nunca contra Rato. O de Ourense enredou por métodos rurais a ser poderoso. O ex do FMI móvese onde realmente se goberna o mundo e alí nin os xornais nin os xuíces teñen nada que dicir.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

miércoles, 9 de enero de 2013

VIÑERON


OS Reis sempre foron algo caprichosos comigo. Ou a min parecíamo. E non porque eu non lles tivese lei, que lla tiven mentres foi razoable, senón porque dera en matinar que cando atendían pola miña zona, ben por cansazo, ben por puro despiste, estaban tan aloulados que non sabían onde nin a quen deixar os regalos que correspondían. Un ano por estas datas, a medida que se ía achegando a noite máis me convencía de que desta non ía ter regalo ningún Por que esa escura previsión? Non o sei, se cadra por unha primeira predisposición que fai que algúns temamos o peor aínda sen motivo, se cadra porque algúns nenos na escola andaban a dicir cousas dos Reis que non me cadraban. O caso é que fun para a cama coa absoluta certeza de que pola mañá ergueríame sen regalo ningún. Non. Non tardei en durmir como podería pensarse. Pillei o sono de contado e de maneira profunda.
Espertei á hora de todos os días pero sen a curiosidade activa que se supuña debería manifestar un neno na mañá de Reis. Talvez como protección diante do desengano, agocheime e quixen esquecer que era o día sinalado. A miña ansiedade paralizábame. Tanto control silencioso debín demostrar que quen o perdeu foi miña nai que veu ao meu cuarto para comprobar se me pasaba algo. Ti estás ben? Si, respondín dende debaixo das sabas, confundindo o frío co medo. E non sabes que hoxe é o día de Reis? Calei. Ese silencio debeu sorprendela aínda máis porque se sentou na cama e, retirándome a saba, colleume a cara coas mans para que lle mirase aos ollos. Sendo o día dos Reis, meu neno, como é que non saltas da cama? Non deberías mirar se che deixaron algo pola casa? Debeume invadir un lóstrego de esperanza e ela, pouco dada a panos quentes, continuou: Veña, érguete agora mesmo e repasa toda a casa a ver se che deixaron algo, pero xa! Entre a orde e as ganas de que torcese a miña sorte inventada erguinme coma unha chispa e mirei en cada curruncho. Como a casa era pequecha non tardou en aparecer o regalo, enorme, xigante, inesperado: envolvida nun papel vermello brillante, apoiada contra o sofá da pequena sala de estar, coma un milagre chegado de Oriente, despois de arrincar a pedazos polos nervios o papel vermello, apareceu a bicicleta. Cando a toquei, xireime e vin a meus pais que me observaban cun sorriso enorme: Que, viñeron ou non os Reis?, dixo meu pai. Viñeron, fun neno a dicir.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

OPTIMISMO

Pretendía comezar os artigos deste ano cunha peza optimista. Non se pode arrincar coa bágoa pendendo dun fío. Por iso repasei nas noticias máis salientables dos primeiros días do tempo que iniciamos e, con dificultade, logrei atopar un gran motivo de ledicia e optimismo. Direilles cal, pero antes permítanme que lles relate todos os que fun descartando. Pensei en primeiro se me agarrar á esperanza que nos pretende transmitir Rajoy con iso de que cara o remate do 2013 entraremos en período de crecemento. A algo hai que se agarrar e non parecía en aparencia mal motivo, pero axiña o descartei por soarme a trampa política. Rajoy colleu a agulla de marear do realismo sucio: poño as cosas moi mal e malo será. Se continúan mal, xa o dixen, son realista, non minto, dígolle a verdade aos votantes; se por algunha razón nos sorprende unha leve melloría, éxito para o bolso, estamos endereitando o estragado por outros, sigan confiando, isto imos deixalo coma unha patena. Por iso non lle fixen demasiado caso ao anuncio e preferín non aledarme nin fundamentar o meu optimismo nesta noticia. Veu para socorrerme neste albor, tamén, a euforia coa que estalou a bolsa. Alza cuantiosa na primeira xornada que podería aledarnos e infundirnos esperanza de cara ao resto do exercicio. Pero á bolsa non me quero agarrar. É mal arrimo. Nada máis traidor. Pensa un que ten o mel nos labios e ao día seguinte prodúcese unha baixada estrepitosa que anula toda fe ou ilusión. Nada máis traidor. O expertos lerán entre liñas e sacarán conclusión a canadas de cada milésima de suba ou baixa en Nova York, Frankfurt ou Londres, pero a min sempre me pareceu un casino incontrolable, agás para os que son donos do casino. Por iso non fiaremos o noso optimismo aos comezos prometedores dos índices das bolsas mundiais. A prima de risco tamén veu na miña axuda. E non menor. A baixada coa que principiamos este ano non debemos desprezala, se algo descenden os intereses cos que nos estamos arruinando ben merece unha ledicia. Pero tampouco é para botar badaladas. Hoxe andamos polos 370 e mañá dálle ao presidente do BCE por esbichar ou á señora Merkel por torcer o fociño e, coma leite no lume, poñémonos de novo por riba dos 400. Mellor non apoiarnos en ledicias deste calibre, soen durar pouco, comportarse de maneira caprichosa e obedecer a regras que aínda os expertos, con moito estudar e profundar nelas, non as dan pillado de todo. En que fundar, pois, o motivo do noso optimismo neste ano que comeza? En algo incontestable: entre nós vive o terceiro home máis rico do mundo, a súa empresa, nin con crise nin sen ela, aumenta os seus beneficios a un ritmo que ninguén dá seguido, o seu creador e máximo accionista convértese cada día que pasa nun home tan rico tan rico que pode permitirse argallar o que queira. Podería, se quixese, pagar el só os intereses da débeda de España. A súa empresa é modelo en todo o mundo. Envéxano nos catro continentes. Estudan os eu modo de produción e distribución. Aprenden os empresarios do mundo da súa flexibilidade, visión de futuro e rigor contable. Non é motivo para o optimismo contar na Coruña coa base desta firma e co seu creador? Xa escoito a resposta do negativo endóxeno: pois non é para tanto, agás os postos de traballo, que son moi de agradecer, tampouco se ve nada excepcional en que home de tanto poder económico viva en Galicia. Nin os seus empregados participan proporcionalmente a tanto beneficio, nin o entorno do complexo é un modelo arquitectónico e urbano que chame a atención ao mundo, nin a universidade da Coruña sae das do montón, nin coñecemos proxecto científico punteiro patrocinado por el que sorprenda ao mundo da investigación, nin se sabe- agás un donativo millonario a cáritas perfectamente amplificado por tódolos medios- de grandes labores sociais, nin que flúan bolsas de estudo excepcionais para os nosos mozos, nin que Galicia se beneficie de modo evidente deste mostro do téxtil. Coma sempre, as filigranas contables, fiscais e financeiras espallan os impostos naqueles lugares onde menos prexudican á empresa – de aí tanto beneficio-, non sendo traballadores nin entorno inmediato uns grandes beneficiarios de tan clamoroso éxito empresarial. Por iso, pensa o pesimista xenético, o motivo de maior optimismo é para o señor Ortega. Os galegos, en proporción ao éxito, notámolo de maneira moi débil. Pensará o que queira o negativo pesimista. Eu necesito un motivo de optimismo para o ano novo e non me parece malo contar entre nós cun dos tres empresarios de máis éxito do mundo. Que repercuta máis ou menos na sociedade galega tamén dependerá de que aparezan ideas e proxectos que poidan entusiasmar e seducir ao terceiro home máis rico do planeta.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA