sábado, 15 de abril de 2017

O RATO ROE ÓSO

MEU PRIMO, criado na aldea ata xa mozo feito, casou novo cunha rapaza aínda moito máis nova ca el que nunca saíra da cidade, era desas nenas da Coruña que non tiñan aldea. Ao casaren, á muller non lle quedou otra que ir entrado nos costumes e hábitos da pausada e monótona vida de campo. Máis, moito máis, cando tiveron a primeira nena, ledicia de toda a familia polo guapa e simpática que xa estaba a ser. A nai, a nena da Coruña sen aldea, polo ben da convivencia facía o posible por adaptarse do mellor modo ás esixencia da súa nova posición, por iso nunca indagaba nin menos discutía se había obriga de ir tanto á aldea a ver a seus sogros. Íase e non se falaba máis. Tampouco era tan aburrido. O que levaba peor era durmir fóra da súa casa, da súa cama, do seu cuarto arranxado con tanto mimo despois da voda para eles os dous. Iso sempre lle custou grave esforzo e por iso utilizou toda artimaña para regresar sempre a durmir ao seu fogar. Pero os avós insistían, meu primo tampouco se opoñía, e pouco a pouco pasaban maís noites da fin de semana na casa dos sogros. E isto empeorou ao nacer a súa nena, cando, pensaba, sería definitivamente quen pecharía a porta do cuarto para durmir na aldea.

Hai condutas que se impoñen coma unha lousa sen ter explicación. Canto máis ela soñaba que ao ter o seu bebé menos iría a durmir a aldea —co traballo que leva consigo un bebé, ir durmir a unha casa tan fría, tan incómoda, tan húmida, tan pouco hixiénica— , moito máis se foi metendo en noites inesperadas durmindo no cuarto cos avós e tíos. Como o proxecto vital andaba nos seus inicios e un aínda está disposto a xogalo todo, a nai primeiriza foise metendo na boca do lobo quedando amarrada a compromisos nunca firmados polos que debía contentar a todos deixando durmir ao bebé nun cuarto enriba da corte das vacas. Cedeu, transformouse, resignouse ata facer creer que aceptaba durmir na aldea porque realmente lle apetecía. E non. Non lle tiraba nada o corpo por esas fins de semana entre pallas e cheirumio dos animais. Menos, cando lembraba contos que o home lle contaba de que os ratos subían polas noites á cama dos máis pequechos e íanos roendo con gusto ata deixalos nos ósos. Daquela eran risos, pero agora a nena durmía nun berce á beira da cama dos papás e a nai deu en sentir un pánico indescriptible. 

Estaba segura: un rato acababa de saltar ao berce, movíase con disimulo e finura, pero no podía negar que xa andaba rillando nas mantas que cubrían á nena. Aguantaba a respiración a ver se o ratiño desaparecía, pero para nada, seguía buscando a vía que lle puxese a carne tenra do neno á beira dos seus dentiños roedores. Convencida de que debería tomar unha medida de valentía e urxencia, advertíu ao marido: "Antón, o rato está no berce coa nena". O marido, entregado ao sono, non deu dito outra cousa: "Que dis, oh, que dis; durme". Sentir as súas palabras serenárona unha miga, pero axiña necesitou sentilas de novo: "Antón, paréceme que xa roe as mantas, está chegando á carne". Como non obtivo resposta, tratou de motivalo: "Antón, cambiou o ruído, xa debeu de chegar ao óso". Para rematar coa situación, sen palabra polo medio, meu primo ergueuse, colleu do berce o bebé envolto, entregoullo á nai para que comprobase o ben que durmía e o ben tapada que seguía. Ao abrazala, a nai transformouse en serenidade, pero o que quedou completamente desarmado foi meu primo: de debaixo do sergonciño do berce da nena saíu ríspeto un ratiño que desapareceu da súa vista coma unha centella.

A min pásame algo semellante cando reflexiono sobre o tema inevitalbe nestes últimos tempos de preparación á morte. Cando me preguntan como o levo, non atopo mellor resposta que: evolucionando. Evolucionando a canda a enfermidade. Seguindo os seus pasos, as súas ordes, as súas decisións incontestables. Se decide pasar silente un par de días, un par de días que tamén silencio as preguntas ou as desvío ou dirixo con fortaleza. Se marca ritmos de dor crecente, á dor hei de facer fronte esquecendo toda aoutra necesidade ou petensión. Se as probas científicas confirman que avanza, non cede, non se detén diante nada, inquiro en min probas de tales certezas médicas. Ás veces paréceme que son un simple medorento que escoita os dentes de rato roendo na manta, outras, ben ás claras, comprobo que o rato si está, e roe xa no óso, o cambio de ruído é tan poderoso como evidente. Aínda así, sabendo que os dentes xa roen óso, a todos nos gusta ata o último instante seguir o ritmo que marcan dende fóra. Se a nai da criatura preguntase ao pai polo que vira ao erguer á nena, probablemente o metese nun apuro, mentir non é tan doado como calar algo que sabes e non queres que outro saiba. Pero a súa urxencia de tranquilidade e paz abrazando á nena achegouna ao coñecemento inxenuo, afastado do crítico, que sempre desimula, apacigua e calma os temores máis negros e fundados.

sábado, 8 de abril de 2017

POLA VÍA DA DOR CON J.S.BACH

DOS peores anos do existencialismo, de cando a náusea, a peste e a seria razón de filosofar sobre o suicidio, quedaron apenas tres ideas revoltas e depauperadas que non serven nin para medio ensaio. Da tradición xudeu-cristiá que conformou Occidente, de tantos anos de práctica litúrxica e penetración ideolóxica en todo ao que a cultura se refire (filosofía, arquitectura, artes), resisten con forza miradas e interpretacións que parecería ilóxico que aínda permanecesen nesta cultura de ocio, espectáculo, frivolidade, utilitarismo e relativismo. Pero resisten. Aí seguen a dor, o sufrimento, a culpa, o pecado, o perdón, a necesidade de salvación. Todos eles vigas mestras das que se colga a Semana Santa en tantos países cristiáns do mundo. Fe, tradición, turismo, costume, manifestación de orgullo dun pobo que se remexen como poden para adaptarse a todo tempo por máis lonxe que se ven aquelas esencias da soidade, do sangue, do martirio, da tortura.
En España, xa sexa pola todopoderosa tradición andaluza sevillana ou malagueña, xa pola serena, sobria, silenciosa e imperiosa das castelas, pasos de recoñecidos escultores agardan cada ano para recibir nas rúas o silencio ou respecto, cante, os aplausos ou as alegrías etílicas de cidadáns que enlean fe con medo, necesidade con acomodación social, sensibilidade artística con alento dunha identidade. E fe sen adxectivos, por suposto. Crentes que agardan a Semana Santa para reflexionar e manifestar a súa convicción de que aceptando os misterios do sufrimento e expiación de Xesús por nós, se alcanza mellor a salvación. Non é realidade fácil de asimilar, pero se un escoita a J.S.Bach, pode chegar a crer case todo.
No pensamento presente, fóra da interpretación relixiosa, o domina teórico e práctico van nunha idea oposta. A dor non ten sentido, aguantala é inútil, ningún tratamento médico lle dirá nada distinto: aguantar dor non arranxa nada, pode empeoralo todo. Adiantémonos á dor e deteñámola antes de que nos invada. E así se trata de facer, pero nin con drogas tan controladas e nas súas doses tan experimentadas, se consegue sempre o propósito ao pé da letra. E ver o sufrimento sobre enfermos, sobre todo nos máis inocentes, parece a maldade escrita sobre o universo. A quen favorece tal dor, a quen pode beneficiar tal inxustiza? Faise difícil chegar a unha explicación que non rinche na razón pola que podamos aceptar que hai sufrimentos vicarios, dores salvíficas, pasións redentoras. 
Mais cando baixamos á realidade máis íntima, máis achegada a cada un de nós, atopamos con circunstancias e situacións persoais que non renxen tanto ao axustalos a razón. Cantos pais non darían a súa vida por non ver aos seu bebé padecendo quimioterapia? Cantos amores que chegan a vellos despois de vidas intensas non irían eles antes para que ou outro no padeza? Non doe ás veces aínda máis mirar para os que quedan que para a nosa propia viaxe última? Non pode un pai amantísimo querer sufrir por todos e así salvalos nunha gloria intensa? Se un escoita a J.S. Bach, pode chegar a crer case todo.

sábado, 1 de abril de 2017

A FORTUNA DE COÑECDER A LOLA

SE cadra porque súa avoa pasou parte da vida traballando sen coñecer outro descanso que non fose saír da casa e mirar ao mar por saber se viña a galerna ou o barco do seu fillo cargado de sardiña, é Lola muller de tanta palabra, tenrura, fortaleza, xenerosidade, dozura. Tiven a fortuna de coñecela cando o infortunio me apreixaba contra a muralla máis triste de incertidume e medo. Non a enganei. Ensineille informes clínicos, tratamentos e diganósticos. Non lle importou, non sería iso quen lle mudaría o ánimo: “O tempo que sexa quéroo pasar contigo”. E non se falou máis.
Unímonos en entusiasta convivencia co propósito de vivir o mellor que sabemos, sen análise nin cálculo de curta entendedeira. Entregámonos á alegría. Choramos cando nos fai ben. Ela, coma teño escrito, déxame estar triste. Agora que entramos en etapa de descenso á meta, cando a dor se instala no corpo e hai que valerse de remedios que aloulan, as risas resultan máis difíciles de chamar, pero aínda así veñen, porque Lola soubo buscar o cerne da existencia en Malpica, onde a fame era moita e saír ao mar esixía algo máis que bravura de fanfarrón. Saír adiante esixía saber facer de todo, rápido e ben. Porque na vida só existen dous tipos de persoas: as traballadoras (móstrano na actitude diante do traballo, non é maldición senón sorte, bendición, alegría) e as persoas lorchanas (nunca un traballo lles agrada, sempre se debe fuxir del, nunca alegría atopan en nada). 
Lola naceu nun ámbito no que só se podía estar a ben na comunidade se, non importaba que foses nena, colaborabas lavando a cabeza das clientas da súa nai perruqueira, se facías a casa porque a mamá non daba saído do traballo, se preparabas as sardiñas para o pai que chegaba morto na noite despois de, grazas ás boas marcas, á memoria e a saber pescar, conseguía o mellor largue. Había que saber cociñar, peitear, coser redes, cantar e estudar. Sen instituto, cunhas comunicación infernais, Lola elixiu o modelo de profesional que lles gustaría ser e rematou a carreira coma se tivese o instituto á beira da casa. 
Logo, os pasos da historia persoal van ensinando erros, decisións precipitadas, atallos que foron trampas longas, coas que aprendemos que non estamos dispostos a pasar por determinadas experiencias que sempre dan insatisfacción e fracaso. Tal vez foi ter chegado a esta idade con algo aprendido, que soubemos ver de contado que estabamos no amor auténtico, o da entrega, do coidado, o da ledicia de ver que só se está realmente contento cando logras que o outro o estea. 
Afortunado de min que experimento a máxima categoría do amor no tempo que me deron para aprender a morrer. Porque podo garantirlles que no que vou vendo nesta escola de morrer é que con Lola á miña beira non é que se lle perda o medo á morte, pero sabe doutra maneira, como máis alegre se é que tal comparación non rechíase ao xuízo.

domingo, 26 de marzo de 2017

AS XAPONESAS

Entre os moitos momentos realmente dolorosos aos que te enfronta unha enfermidade coma o cancro, un ben feo é o de comprobar que despois de experimentar con todo tipo de quimioterapia ningunha funciona. Calquera esperanza por mínima que sexa vai aliviando a tensión dos días contados. Pero cando despois de catro ou cinco ou seis intentos ves que nada frea o avance das células do mal, por preparado que te fagas, o ánimo decae, o inmediato pesa enriba de ti coma unha lousa que te cega. Se cadra por iso, aínda que sexa con escasa confianza na eficacia de tratamentos experimentais, os oncólogos recorren a probalos. Eu ando nesa etapa. 

Creo que para non me condenar á espera seca, pretenden adobiala con algún experimento en proba que, sen lle restar mérito, podería andar cerca da eficacia de lle acender veas a San Andrés de Teixido. Pero nestas andamos o xa vai con dous tratamentos fallados e un que non concedeu a Comisión Farmacéutica. Un organismo ideado para calcular entre o estado do enfermo (sen velo, só a través de informes), os resultados terapéuticos do fármaco e o prezo esaxerado que tales experimentos soen ter.

Estase impoñendo unha moda nefasta entre os discutidores políticos: falar de anécdotas que encabronan

Da análise da tres variables estiman ou non conveniente que o paciente probe. Como xa dixen, unhas xa mas denegaron, non sei porque me ven máis aló que aquí, porque o número de éxitos do fármaco é ridículo ou porque é moi caro e non compensa gasto tal. Pero como nunca un debe renderse, con bo criterio o oncólogo insistiu na solicitude de outras. Estas disque de patente xaponesa. Non me engano, a fe nas xaponesas é escasa, pero apetecíame probalas. Despois de chutes tan variados, de pastillas tan desagradables, con efectos tan negativos, xa me apetecía a min meterme unhas xaponesas dúas os tres veces ao día a ver como me reacciona o corpo. Mais vai para catro semanas e a Comisión Farmacéutica debe de estar a tope de traballo que non contesta. 

Non dou saído da dúbida, e tamén había ter graza que mas aprobasen cando xa se me fose o tempo... Durante os case catro anos que levo en contacto permanente cos servizos da Seguridade Social, mantéñome no que xa dixen en varias ocasións: é a nosa xoia da coroa, ninguén no seu san xuízo querería retroceder na calidade e atención que nos prestan. Sen embargo, tamén debo constatar por propia experiencia que co paso do tempo a mellor non se foi nada, máis ben a peor. As consultas seguen ateigadas, os especialistas teñen os minutos contados para cada paciente, hai probas que se retardan ata a desesperación, determinadas prescripcións parece que necesitasen da resolución do Consello de Estado. 

Isto deixando de lado, claro, as cualidades profesionais, dedicación e entusiasmo que, como en toda profesión, é moi distinta segundo quen a exerce. Aínda que tamén o ambiente dá a entender que non favorece precisamente o entusiasmo dos profesionais menos motivados. Demasiada burocracia, moitas explicacións administrativas, pouco tempo para o trato humano co paciente. Porque se por algo se diferencia unha boa práctica da mala chegados a determinados estadios de enfermidade é o saber comunicar e poñerse do lado da dor do paciente. E iso, nestas circustancias, no é precisamente ao que máis se invita ao terapeuta. 

Na xestión e nos recursos radica a capacidade de mellora do sistema. E no convencemento de que non se pode dar un paso atrás con xogos de privatización. Sobre os recursos pódese facer toda a demagoxia que se queira, os números retórcense a convenciencia cunha facilidade espantosa. Pero a evidencia é que nunca se intentou aforrar tanto. O caso está en saber onde e a favor de quen se aforra. Non recorrerei ao meu caso das xaponesas. 

Deamos por bo que non me veñen ben, que son inútiles, un gasto innecesario. Pero consideran vostedes que é un sistema adecuado decidir sobre a vida dunha persoa analizando uns informes fríos, diante dun medicamento pouco probado, mirando sempre de reollo o seu elevado prezo? Estase impoñendo unha moda nefasta entre os discutidores políticos: falar de anécdotas que encabronan, meter a man na frida sobre aspectos tan triviais como emotivos para que a xente se polarice en torno as defensores dunha ou outra postura, tan estúpidas as dúas. 

Así, mentres se lle dá á zoca sobre se debe ou no a televisión pública ofrecer misa católica, se os titiriteiros ou só os comediantes son cultura, se crean comisións para cambiar nome de rúas ata a eternidade e se latrica sobre frivolidades mil, a sanidade vaise deteriorando, perdendo folgos e recursos. Cospedal non perde detalle e xa nos avisa que unha boa sanidade e mellor educación sen seguridade de nada valen (un falso dilema para raspar cartos á defensa) . E eu continúo con paciencia á espera das xaponesas.

MORRER DOE?

O MODERNO barco de potentes motores, últimos estabilizadores e avanzados radares tronza nun fungar monótono a mesta néboa que o cubre todo. Quere amencer en San Petersburgo de aí que eu pense que finxen boa elección coa lectura de O mestre de Petersburgo do Nobel J.M. Coetzee, na que conta a historia dun novelista ruso exiliado que regresa a San Petersburgo para entender a morte do seu fillastro; unha recreación de Dostoievski nunha obra de ficción coa característica análise fría e afiaba de Coetzee, esa que prende lume no pensamento de tan lúcida; esa que demostra que aínda na fonda escuridade salta un lóstrego de luz, porque algo nos ha de iluminar, aínda que só sexa para devolvernos á incertidume do misterio. 
Nun momento da obra, cando o protagonista, instalado na pensión que fora do seu fillastro, rexentada por Anna Seguéievna e a súa filla, prometera atender á nena que se atopa enferma, cumpre co súa promesa pregúntanlle a Matriona que tal se atopa. A nena, absorta nos seus pensamentos, non lle contesta. El palpa coa súa man a fronte por se ten febre, en entón ela, despacio, sen miralo, pregúntalle: Fiódor Mijáilovich, morrer doe?
A pregunta tan directa que só unha nena pode facer desconcerta a Fiódor. Pensa que será porque sente medo de morrer e tranquilízaa prometéndolle que ela non vai morrer, axiña volverá á escola. Pero a nena non vai por aí. “Non o digo por min, di. Só quero saber se doe, xa sabes, cando unha persoa morre... Non cando estás morto de todo, senón un pouco antes”. O escritor trata de explicarse pola vía dos animais, aos que non lles custa ningún traballo morrer. E por iso deberiamos aprender deles que vivir e morrer non é tan difícil como nós pensamos.
Mais non o convence demasiado esta explicación e opta por outra: “O que máis nos asusta da morte non é a dolor. É o medo de deixar atrás aos que nos aman, e de viaxar sós”. Pero tampouco esta solución lle parece definitiva. Cando morremos levamos os seres queridos no noso corazón. O diálogo continúa entre a nena e o adulto demostrándose que ela sabe ben o motivo da pregunta, por que e por quen teme, a razón de querer saber con certeza a cantidade de dor que se pasa no momento antes, antes de que sabes que estás morto. Un diálogo entre a infancia e a madurez que non é frecuente, do que fuximos por evasión e convencemento de que do que non se fala non existe. 
Erro grave, porque nada máis real nos asexa que a morte e por non afrontala, non falar dela nin prepararnos para morrer non habemos morrer máis tarde nin mellor. E si, convén saber que doer doe. Agás un milagre de te deitar e espertar morto sen te decatar, morrer, sobre todo cando a morte está anunciada, pasa por tantas dores que non todas son iguais nin idénticas. Pero tamén á dor hai que lle buscar atallos, talvez a tarefa máis difícil de todas. O barco entra en hora en San Petersburgo. Coetzee e Dostoievski seguen detrás da vida e da morte polas súas rúas. E dóelles, tanto a vida como a morte.

lunes, 20 de marzo de 2017

CANTANDO CO NEURÓLOGO

CANDO meu padriño, en paz descanse, comezou a ter problemas de Alzheimer, os fillos levárono ao neurólogo. Sometido ás probas pertinentes, non atoparon o máis mínimo indicio. Os tests estaban de modo ideados que nin feitos ex profeso para el. Sempre lle gustaron os números e as datas, sabía a quinta e data de nacemento de canto veciño da parroquia e de tódalas do arredor, xogaba cos números permanentemente facendo operacións de cabeza. Por iso as respostas ás sencillas preguntas formuladas para ver a súa resposta numérica foron coma raios directos e acertados. Pero se as numéricas lle acaían ao pelo, as de memoria non podían estar mellor (peor) deseñadas para enganar ao examinador. Preguntábanlle se lembraba algunha compla de neno, canción, refrán... Meu padriño retou ao examinador: as cancións quéreas de Pepe Blanco, populares galegas, navarricas, fandangos, como lle gustan máis; se quere tamén lle podo cantar a Misa de Angelis en latín; e refráns, depende, poden ser sobre labradores ou sobre a vida xeral. En fin, que o médico, sorprendido, preguntou cal eran entón os síntomas que presentaba de deterioro, e mandouno para a casa indicando que non había o máis mínimo motivo de preocupación.

Así se fixo, pero as avarías continuaban en aumento: polas noites quería saír da casa para ir para a súa casa, de día largaba de paseo sen saber cara onde e non quería regresar, por veces, el sempre educado e respectuoso, volvíase agresivo ou groseiro, choraba sen motivo, repetía constantemente preguntas idénticas a todos cantos vía e transformouse nun falante castelán a tempo completo cando na súa vida dera palabra en tal idioma. Por certo, falaba un español coidado e pulcro, coma se o que aprendera non fose de hoxe. Era curioso cando lle preguntabamos por que se cambiara de idioma, e a súa contestación era sempre idéntica: “Castellano lo hablarás tú, hombre; yo soy del campo y siempre he hablado y hablo gallego, pero si a ti te gusta el castellano, háblalo, yo entiendo perfectamente, hice la mili en Victoria e trabajé unos años en La Coruña, entiendo perfectamente esa lengua. Anda, acércate a la lumbre y no digas que hablo lo que no hablo”.

Por eses momentos viñéronlle os primeiros e mínimos males físicos para un corpo afeito ao traballo duro e continuo durante toda a vida. Ben superados os oitenta tiveron que levalo por primeira vez a urxencias. Alí axiña o meteron nunha cama de exploración e o encheron de agullas e cables. Rebelouse coma nunca ninguén o vira. Coincidiu que o veciño de cama era dunha parroquia cercana e non só ameazaba ao personal sanitario senón que incitaba á causa da revolta ao compañeiro. Xa canso de protestas e vendo que non lle retiraban agullas nin gomas, avisou por última vez a unha enfermeira que pasaba: “Mira, mociña, ou me quitades estes trebellos inmediatamente ou eu céibome; e o meu veciño de Ledoira tamén, ceibámonos e deixámosvos aquí con todo estrado”. A enfermeira tratou de tranquilizalo prometéndolle que axiña viría o doutor e que xa quedaría todo aclarado. “Nin doutor nin doutora - replicou- , ou me retiras todas esta porcallada, isto non se lle fai nin a un porco, ou céibome; e o de Ledoira tamén, non si?” .

Nestas apareceu o neurólogo, aquel que o sometera había meses aos tests. Recoñeceuno deseguida. “Que fai vostede por aquí?”, preguntoulle amable. “E se non é moita a pregunta, ti a máis de que nos coñecemos? Eu céibome e xa está; e o de Ledoira tamén”. E sen máis ameaza nin advertencia, forte como era, deu un gope e quedou limpo de toda agulla e cable, sentado na cama, disposto a marchar. “Vamos, Ledoira - animou ao veciño-, agora non me deixes quedar mal”. Estando o veciño para seguir as indicacións, pero de maneira menos rotunda e violenta, caeu en que si recoñecía ao médico e, erguéndose da cama, dereito coma unha vela, cambiu completamente de actitude: “Xa sei quen é vostede, o médico que examina. Se quere continuamos, pero se non ten preguntas máis difíciles, esas para min non ofrecen moita dificultade. Vostede pensará doutra maneira porque me ve home labrador e sen estudos... Quere que lle cante, entón, unha de Pepe Blanco?” Ergueito, as mans estendidas coma un artista, arrincou a cantar, sangrando polos pulsos, intentando as enfermeiras correxir a desfeita. O de Ledoira botouse atrás, permanecía enchufado e petrificado na cama. E o neurólogo pedíalle por favor que deixase o canto para outro momento, alí había moita xente enferma e non era o lugar adecuado. Meu padriño, impertérrito, rematou a canción, fora home de moito cantar en público durante a súa vida e non se aniñaba diante de nada. “Cantamos agora unha xuntos, doutor? Que cancións lle gustan?”.

sábado, 18 de marzo de 2017

A MISA TELEVISADA

DESCUBRO con enorme sorpresa que en España padecemos un enorme problema: a 2 da televisión pública retransmite os domingos unha misa católica. Manda nabo! Ese Podemos, a cada paso máis fóra de rego, sen ter unha soa idea que ofrecer, acordouse de tal desgraza e quere liberarnos e todos de tanto mal. Loado sexa El Señor! Doulle voltas ao asunto e non acabo de entender onde radica a esencia de tal denuncia.
Por razóns económicas? Porque un Estado aconfesional non pode atender as necesidades relixiosas dos seus cidadáns? Porque se ofende a outras relixións? Porque non hai un reparto xusto de tempos na programación segundo os seguidores de cada relixión? Porque unha televisión pública non pode nin ulir os asuntos relixiosos? Porque debe, entón, atender só aos sermóns púmbleos de catro anticlericais de curta mirada? Porque hai que perseguir por perseguir? Porque non teñen nada que dicir nin propoñer? Eu inclínome polo último.
Este partido que nacera ilusionando a millóns de persoas realizando un crítica no momento preciso bastante adecuada sobre determinadas deficiencias da nosa democracia, chegada a hora de dar trigo estase a converter nunha amalgama de resentimiento, descontento baleiro e iniciativa nula. Dende que participan nas institucións, todo canto predicaban quedouse en nada, en pura auga de bacallau. Non son eficaces, non teñen consistencia, non saben dialogar, presumen do que non fan, agreden sen motivo e, sobre todo, céntranse en anédotas, en problemas nimios para discutir por discutir, para crear divisións e enfrontamentos entre os cidadáns acudindo a emocións primeiras, aquelas máis fáciles de manipular.
Unha estratexia atrasada, fracasada xa en moitos países, e que non promete nada bo para esa formación, tampouco para os cidadáns que contaban con que podía existir unha nova proposta que tirase dun cambio sensato. Non nego que algo mobilizaron no seu inicio e que escaravellaron aos grandes partidos anicados na comodidade da indolencia e da corrupción. Pero a implantación, tan rápida como rápida será a súa caída, só traerá decepción e frustración que conducirá ao votante á reflexión de que máis vale malo coñecido que bo por coñecer. Unha televisión pública, respectando a tódalas manifestacións relixiosas e dando tempo segundo a súa representación social, debe atender as necesidades relixiosas, claro que si. Para iso é de todos. Que importa que a Igrexa poda permitirse ofrecer misa polos seus canais? Ela decidirá emitir por onde queira. Mais iso non impide que a televisión que pagamos todos non deba atender aos vellos e enfermos e quen queira que desfrute coa misa dominical dende a cama ou dende un hospital.
Miña nai, cando vai moito frío e non dá ido ata igrexa, goza vendo a misa televisada, e contesta e canta como se participase coa comunidade. Non ten dereito, logo, a que o Estado lle cubra esa necesidade? Non existe peor política que enredarse en problemas que non son, inventalos con tal de crear barullo. Isto o único que demostra é unha carencia de iniciativa impresentable. Secos están quedando estes da nova política.

lunes, 13 de marzo de 2017

EN CLAVE DE HUMOR

DURANTE ESTES días falouse e escribiuse profusamente sobre un programa da EiTB no que se ridiculizada con estereotipos aos españois. Os califictavios ían dende fachas a paletos, atrasados e catetos. Entre os opinantes do programa había persoas de tódalas idades e profesións, pero fíxose especial forza nas declarións dunha actriz que estrea película esta fin de semana cun papel secundario. Como consecuencia, xa se imaxinan: enfados, sorpresa, indiganción, chamadas incluso a boicotear a película na que traballa esa actriz. Reaccións para tódolos gustos en cascada, claro que pasada a efervescencia deste momento todo volverá á calma, esquecerémonos, e os vascas e as vascas ao seu. A min non me estrañaron tales declaracións, sei que vén de lonxe esa maneira de pensar en algúns cidadáns de tódolos currunchos da terra, coma se estivese inscrita na xenética dende tempos inmemoriais o afán por ridiculizaar e converter en inferior ao veciño. Para mostra, dúas situacións reais que non deixan de ser anécdotas, pero que encaixan no perfil de prexuízos cos que ás veces nos armamos os pobos.

A primeira refírese a unha coñecida galega que leva case toda a súa vida profesional traballando en Bilbao. Tanto ela como o marido gozan dunha profesión de prestixio que lles permite vivir, acorde coa súa situación económica, nun edificio exclusivo do centro da cidade. Cos veciños existe a relación mínica e cortés de saúdos e conversas trivias. Mais un día, baixando no ascensor cunha veciña moi posta, con probabilidade amiga de misa e curas con gravata de Deusto, talvez para non ir caladas durante os sete pisos ata o garaxe, a señora preguntou moi amable á galega se ía de viaxe, vía que portaba varias maletas. A galega respondeulle que si, que ía a Galicia. "A Galicia? —respondeu sorpendida a señora, engandindo— Así que han elegido Galicia para la finca de veraneo?". A galega respondeulle que non, que era galega, que toda a súa familia o era e que non ía de vacacións, senón de visita á casa dos seus pais. Fíxose un silencio inesperado no ascensor, a señora cambiou de ton, e deu por reamtada a conversa: "Anda. Y Yo que creía que era usted una señora...". Como poden ver, as respostar do programa antes referido en nada poden superar á sinceridade desta boa señora con seguridade votante naquel momento de Arzallus. Polo visto, sendo galega só se pode ser empregada de fogar nas Vascongadas.

A segunda vivina eu nun congreso internacional. Non sei se estabamos en Estambul ou O Cairo. Era un magnífico hotel a onde os laboratorios levan aos especialistas para lles presentar o último fármaco sen case efectos secundarios e incluso, naquela época, se permitían inivitar aos acompañantes. Estando na sala de pequeno almorzo, un matrimonio de mediana idade, pediu permiso para nos acompañar na mesa, non había outra libre. Por suposto. Como non estaban especialmente faladores, eu que a tiña a ela ao meu carón, pegunteilles de onde eran. De Bilbao, dixo orgullosa. Para que non morrese xa aí a conversa seguín o fío con que eu tiña uns tíos alí. Como boa socióloga, aínda que era médico, de inmediato me preguntou por que zona vivían. En canto llo dixen, coma decepcionada, sentenciou: "Ah, eso está muy en las afueras y lleno de gallegos. En un ambulatorio de ese barrio estuve al poco de acabar la carrera. Menos mal que salí pronto. Es un mundo diferente". A min entráronme unha ganas repentinas de ir lavar os dentes e deixeina coa tostada na boca.

Como ven, non cómpre unha televisión ideoloxizada para tirar dos prexuízos que levamos dentro. O malo é cando se cultivan, se lles dan alas e se confunde á xente nova de que así funcionan as sociedades: con racismo, con desprezo. Os responsables da telesvisión pediron disculpas e argumentaron o de sempre: que as respostas están sacadas de contexto e non se entende que era un programa en clave de humor. Se alguén escribise ou dixese que os vascos e as vascas son pechados, ríxidos de cabeza, racistas, xenófobos, insolidarios, covardes e interesados diante dos asasinos nacionalistas, seguro que lles custaría aceptar as disculpas e moito menos ver con claridade a clave de humor. Non é asunto, por suposto, para unha declaración de guerra simbólica nin para boicotear películas nin para elevar por riba do rexeite que merecen estas condutas, pero enredar con estereotipos racistas dende unha televisión pública con intereses nacionalistas non resulta inocente nin en clave de humor.

domingo, 5 de marzo de 2017

CHULERÍA INXUSTIFICABLE

HABITUADO A que nunca pase nada que lle prexudique, coma se todo estivese perfectamente ensamblado para favorecelo, Rajoy estase pasando de altivo. Convencido de que a situación económica mellorou máis do imaxinado, que os partidos contrincantes se esforzan por matarse mellor e, sobre todo, amarrado ao comodín de que se non se adaptan convoca eleccións, o que todo máis temen, continúa actuando coma se contase coa maioría absoluta. Nin Bárcenas nin Correa, nin Rato nin Blesa, nin Mato nin Granados nin Marjaliza lle crean a máis mínima inquietude. Todo vai desaparecendo no fume do tempo, entre alfombras de xulgados, ata que ninguén lembra o cheio máis pestilente. No hai corrupción que lle cambie ese aire marcial adestrado na Ruta da Auga, ni esas frases lapidarias coas que nos tranquiliza a todos, pois xa se sabe que todo na vida ten cousas boas e malas. Sabe Rajoy que o tempo tritura ata o último rancor e por iso non se inmuta. Tampouco lle preocupa que Cospedal acumule cargos, nin que os votos que mantén sexan máis por pasiva resginación diante do malo coñecido que polo atractivo que el ou partido poidan suscitar. Segue co piñón fixo, nunca afogándose, e sempre ameazando con sacar de debaixo do sombreiro unhas eleccións que por suposto el non quere pero non ten máis remedio que, polo escaso patriotismo dos contrincantes, convocar. Xa lle gustaría a el manter a estabilidade para confirmar a melloría económica, pero estes partidos que non son o del, todos sen excepción, só buscan a perdición de España e por iso el, responsable, serio, con sentido común, como lle gosta á maioría dos españois, se ve obrigado a convocar unhas eleccións que demostrarán quen está na verdade.

Esta estratexia vénlle funcionando dende hai anos, pero todo muda, incluso a súa sorte. Que no se fíe. A economía, que non depende prácticamente de nada do que el fixo, o mesmo que se lle puxo algo a favor, pode no momento menos esperado, virar e torcerse bruscamente. A débeda da que nunca fala nin el nin os seus compiches económicos pode causarlle un desgusto cando menos pense. E a situación internacional non está para andar con demasiada arrogancia. Pero é que, ademais, non dá entendido que estar en minoría non permite tal petulancia. O seu grao de desprezo por Ciudadanos está chegando a un punto no que causará resentimento, e iso sempre trae malas consecuencias. Xoga cunha arrogancia e chulería impensable en quen depende deles. Intentará trasladarnos a imaxe dun Rivera brando e merengue incapaz de enfrontarse a ninguén, pero tal propósito pode esbourarlle nos fociños. Ninguén, por medo que lle teña ás eleccións, está disposto a padecer humillacións tan evidentes. Tanto el coma os seus colaboradores mostran unha seguridade excesiva en que ese partido pequecho e indefinido, non ten media labazada. E se cadra acertan. Pero se cadra non. Non hai peor enimigo que un débil humillado. E como Ciudadanos se canse dos seus desplantes, xa o vexo convocando eleccións. Certo, argumentarán os seus defensores, que nada pasa por convocalas, máxime atendendo a que Pedro Sánchez non parece aínda morto de todo. Par eles que Sánchez volvese á secretaría do PSOE podería celebrarse coma un inmenso e inesperado regalo. Mais tamén aí poden equivocarse, se realmente Sánchez regresase - por máis que todos os escribidores que len as pisadas dos polos en clave PP insistan en que ese irresponsable e inepto perigo estatal nunca resucitará- , non sería o mesmo de antes das estocadas recibidas. Claro que sempre atoparía en Unidos Podemos un firme apoio para a súa estratexia, tan torpes como insistentes son estes politólogos de departamento que se converteron no mellor alimento de Mariano Rajoy.

Seguro que apenas lle preocupa ao presidente esta actitude na que probablemente nin se fixe nin, tampouco, lla fagan ver os seus asesores. Pero non lle arrendo as ganancias se persiste nela. Porque non se trata xa de que non sexa elegante nin agradecido nin respectuoso con quen lle permite gobernar, é que os está desprezando abertamente, á luz do día, cunha indiferencia e chulería extremas. Se os que con el firmaron un acordo de gobernanza espertan e deciden non pasar polo aro da súa soberbia e comezan a buscarlle as cóxegas, seguro que llas atopan. Aínda non vin presidente ao que non se lle dean atopado as debilidades, e Rajoy, por máis que nos venda a súa seriedade, con esta altiva maneira de gobernar en minoría, só demostra os malos cálculos de aqules que se ven elevados por adulación á crenza da inmortalidade. Se cadra inflúe neso estar tan cerca de María Dolores de Cospedal, muller acaparadora de cargos tamén convencida de que con ela non pode ninguén, ou de Rafael Hernando o máis chulo do Parlamento e do barrio. Claro que a chantaxe das eleccións non é un farol. Se as convocase, o que menos perdería sería el. Aínda así, non se xustifica tanta chulería e pode pagala cara.

sábado, 4 de marzo de 2017

SOMOS OS MELLORES

EN España non todo é corrupción e insolidaridade. Pareceríao se nos deixásemos levar polo frenesí dos titulares dos medios de comunicaicón, pero a pouco que reflexionemos dámonos conta de que hai motivos para a esperanza e para o orgullo. Un deles, admitido e proclamado en todo o mundo, é o sistema nacional de transplantes, lider mundial, a moita distancia de EEUU e Francia, países que nos seguen. Dende hai 23 anos, España supera a tódolos sistemas sanitarios do mundo en canto a doacións, transplantes e reducción de tempo de espera. A clave do éxito está na xenerosidade das persoas, nos médicos encargados de explicar o seu funcionamento e, sobre todo, en lograr que o Estado e non organizacións voluntaristas se ocupen desta delicada decisión médica.
Porque as persoas poden ser moi xenerosas, pero, tal e como di a alma desta organización, o Dr. Matesanz, se o poder público non garante que donación tan altruista resulte ben administrada, xustamente aplicada e sen a máis mínima dúbida de como é o proceso que segue o corazón ou pulmón que un dá para salvar a vida de alguén, o donante acaba por frustrarse e desistir. A clave estivo na confianza no sistema. Os españois comprobaron que a celeridade, os especialistas sanitarios e todo o complexo montaxe da doación estaban ao servizo de salvar vidas de maneira equitativa e sen privilixios. Nada anima tanto á xenerosidade como ver que a eficacia se traduce en salvar vidas. Isto demostra, en contra dos amantes das privatizacións contra vento e marea, que non é certo que todo o que cae nas mans do Estado funciona peor. Se non fose un organismo estatal, nunca durante tanto tempo estariamos á cabeza do mundo en transplantes. Porque hai asuntos que á economía privada non lles interesan, o se o fan, non é para ser xustos, senón para sacar moito rendemento, o que case sempre leva aparellado un desprezo polo máis débil. 
Agora abandonou a organización o Dr. Matesanz. Segundo as súas declaracións, podemos manter o optimismo. O engrenaxe do sistema está perfectamente aceitado. Sen dúbida a súa entrega a esta causa foi determinante, mais el confía en que, non sendo ninguén imprescindible, as trabes mestras encofraron perfectamente. Sen embargo, prevennos dun perigo. Se o sistema funcionou ben foi porque imperou a solidariedade e non a competencia cazurra. Esto funcionou porque as 17 comunidades autónomas foron ao unísono. Quen o suceda deberá ter un tino exquisito para que ningunha comunidade pense que indo soa lle vai ir mellor. 
O que contradí outro mito extendido de que todo o descentralizado funciona mellor. Non é certo. Todo o descentralizado funciona mellor para os que gozan de privilexios, nos casos en que deba imperar a solidariedade o idóneo é a colaboración e equilibrio entre todas as comunidades. A idea de tirar cada un polo seu só favorece a quen, por pura deslealdade, acocha no seu interior a pretensión de esgazar o Estado. Tanto en transplantes coma noutras moitas actividades, vai sendo hora de perder o complexo e aceptar que ido xuntos, vainos mellor.

lunes, 27 de febrero de 2017

OS ANOS OU DÍAS DO LIXO

         Miguel Delibes, referíndose aos últimos anos da súa vida, fartouse de dicilo: eran anos que sobraban, de lixo, inútiles. Instalado nunha depresión severa despois da morte da súa muller, sen ánimo nin forzas para escribir, dicía, nin unha cuartilla cun mínimo de coherencia e sentido, esgotado físicamente, despois deste punto sen retorno, aceptaba, non compensaba vivir. Segundo as súas manifestacións, en determinadas ocasións, alomenos no seu caso, non era preciso vivir tanto. Chega un momento no que  a vida está esgotada, non dá máis de si, xa cumpriu co seu obxectico e prolongala máis é un martirio innecesario. Lázaro Carreter coincidía con esta visión. Nunha das últimas entrevias que concedeu engadiu un aspecto ao dito por Delibes: ademais de ser anos de lixo, se un é conscienente, peor. Opinaba o profesor que, cando o deterioro físico é tan grave, como era no seu caso, e de nada do que un desfrutaba podía seguir gozando, a consciencia, ter a cabeza no seu sitio, lonxe de ser unha vantaxe, significa un serio inconveniente. Amargado e canso polo declive físico, Carreter preferiría non verse así, non experimentar en propia carne as miserias do declive do corpo, non ser consciente de que a vida podrece coma unha froita pasada de tempo. Verse así amargábao, iso non era vivir.
         No sentir popular, esta idea tamén está moi estendida. Co tempo que agora se vive, en situación limite por accidente ou discapacidade manifesta, non é raro escoitar nos actos de pésame oun enterro a frase que o resume todo: “Para estar así, mellor que Deus o levase”. E tal maneira se lle traslada aos seres queridos, non tanto por consolo, senón por puro convencemento. Xa non digamos nos casos extremos, aqueles nos que por enfermidades de aniquilación plena do eu, deixan ao ser  nun estado inconsciente, vexetativo, que mesmo fan dubidar filosóficamente  de se iso é vida ou non. Expertos en Alzheimer alertan que incluso estes enfermos máis deteriorados responden por momentos a estímulos de afecto, de contacto corporal, pero quen teñen que atendelos  desconfían de tales afirmacións. Desesperan diante da desorientación espacio temporal, das agresións ou prantos, da perda de control de moitas funcións parasimpáticas que fan do enfermo un ser desvalido, incomprensible, acabado. A compaixón, piedade e responsabilidade ética que nos distingue doutros seres vivos anímanos a coidar e tratar co maior respecto a estes enfermos, sexan familia ou por simple obriga profesional, pero cando a morte chama por eles parece que Deus entrou en razón e remata co calvario ao que todos estaban condenados, proporcionando un alivio coma se a morte, caso raro, fose unha bendición. Case coma un paradoxo: aquelo que máis tememos, o que nos impulsa a fabricar maior número de estratexias para distraela e aprazala, en determinados momentos convertese en algo polo que clamamos, supiramos, non experimentamos rubor en dicir: “ Se Deus o levase...”. Iso mantendo a conduta socialmente aceptada, porque se escaravellásemos no interior fondo e oculto o que lle escotariamos probablemente a moitos sería: “A ver se dunha puta vez morrese”.

           Prepararse para morrer non é asunto doado. Por iso  optamos pola evasón. O medo alimenta a incredulidade de maneira que estamos diante dela, da morte, e aínda non a vemos, tocámoslles case cos dedos e aínda non o cremos. Coma se na medida en que se aproxima, os autoenganos cos que comungamos, por débiles que sexan na súa argumentación, resúltasen relativamente tranquilizadores e fortalecedores da incredulidade. Ningún momento resulta adecuado para morrer. Sempre é cedo. Por iso son máis cribles e merecen atención esas persoas lúcidas e intelixentes que aceptan e declaran abertamente que sobran anos e chega un punto no que a morte debería estar máis atenta e presentarse sen tanta lentitude. Eses anos que moitos, de maneira consciente e voluntaria,  consideran inútiles, de lixo, enfróntannos a unha seria e irrenunciable decisón moral. Poderían optar por acurtar eses anos, días, do lixo? Deben as leis, respectando valores incontestables, definir as condicións nas que estas persoas poden libre e dignamente acabar cos anos do lixo? Non nego a transcendencia e finura coa que isto debería lexislarse,  moito máis se nos toca decidir por outros completamente incapacitados, perdida toda posibilidade de decisón propia. Pero a estas alturas, coas habilidades mecánicas que a tecnoloxía médica conta para prolongar o fío mínimo e último de signo vital, ás veces máis parece crueldade que defensa da vida, martirio que afán por curar, manter con vida a aqueles que padecen auténticos anos ou días de lixo, que sobran, que non aportan nin dan nada ao que foi vivir.

sábado, 25 de febrero de 2017

NOVENTA ANOS MÁIS

NOS medios está de moda falar de enfermos valentes diante da morte, sobre todo aqueles que pasan polo calvario do tratamento contra o cancro. Modelos, d­eseñadores, políticos e cantantes aparecen como loitadores contra unha enfermidade a cada paso máis frecuente, talvez porque vivimos máis. Eu non estou moito por estas valentías. Creo que situar a morte como asunto bélico non aporta gran cousa. Esta guerra está perdida. Padezamos ou non cancro, a morte ganará. Sabido isto, somos todos débiles, pouco esforzados, lacazáns que non poñemos da nosa parte para atrasar a morte? Se diso dependese... Quen sofre a gran inxustiza dunha enfermidade que anuncia a morte por entregas, que valentía pode demostrar por adaptarse á mala sorte por morrer a idade moza ou despois de acollerse aos avances médicos para retrasar ou mellor vivir os días que lle quedan? 
Máis que valentía entendo que o que nos corresponde é unha boa preparación para morrer. Preparación da que todos fuximos pola ilusión da inmortalidade. Ninguén dubida que a morte será o destino final entre este breve tempo de consciencia e a disolución final do noso eu. Pero a forza vital indúcenos a unha ilusión de inmortalidade na que nos instalamos ata que algúns padecemos o despertar brusco diante da confirmación científica de que as células aniquiladoras se están reproducindo imparables para acabar con nós en tempo contado. Este despertar dramático anula a ilusión de inmortalidade e sitúate na certeza de que vai ser, xa, pronto. 
Mais, aínda espertos, non valentes, os avisados de que os que morren non son sempre os outros, de que a gadaña agarda na volta da esquina, aumentamos a nosa incredulidade en proporción á cercanía do pasamento. Somos hábiles creadores de ardides, narcóticos misericordiosos ou estimulantes extáticos, como os califica J. Barnes, cos que distraemos a evidencia. Cada quen ármase dos propios narcóticos e, incluso ríndose da falsa ilusión de inmortalidade, acóllese á evasión como mellor sabe. Meu pai, que non é ningún heroe valente, camiño dos 91 –convencido de que eu, con 64, noutro tempo sería un vello en idade para morrer–, utiliza a ironía para se tranquilizar. Non para de anunciar que non perdeu a cabeza e sabe que o desenlace está a caer e irá pronto para o burato. 
Como dende a cociña se ve a igrexa e o cemiterio, mira dende a ventá e señala o seu próximo leito, sabe a quen terá por veciño e promete longas conversar con el. Así de simpático pasa gran parte dos días alimentando a incredulidade sobre a certeza que o ameaza. Pero nun destes días, despois de que lle dese un desmaio, trantando de convencelo de que a culpa non era do marcapasos, senón da súa excitación diante das visitas e do seu afán por se comportar coma se fose mozo, deixou de buscar excusas e parecía que aceptaba que era a vellez e nada máis a causa dos seus vaídos, co que conviña acatar o ditame fixo da inmiencia. Estando nestas explicacións, pensando que o tiña convencido, resaltado a gran sorte de estar lúcido e autónomo á súa idade, pregunteille que máis lle podía pedir a esta vida. Contestoume sen miga de ironía: “Vivir outros noventa anos máis”.

domingo, 19 de febrero de 2017

QUERO A CABEZA DE ÍNIGO ERREJÓN

VIN OUTRA vez nestes días a película de Sam Peckinpah titulada : “Quiero la cabeza de Alfredo García”. Unha película na que o estilo de Peckinpah imponse entre as paisaxes de México, a terrorífica aventura dun impulso vital apabullante e unha dose de violencia extraordinaria. Todo para indagar a fondo nas motivacións dos seres humanos, na ambición e na vinganza, no desexo e na morte. Unha película que os dirixentes de Unidos Podemos non deberían esquecer. Non llela contarei polo miúdo, pero para refrescar e saber de que vai, lémbrolles que abre o filme cunha imaxe case pastoril dunha rapaza que desfruta e soña cos pés metidos no río sobre o neno que leva dentro e remata co bautizo do mesmo entre unha “balacera” interminable ata que o canón dunha pistola asoma nun primeiro plano glorioso apuntándonos a todos moi de cerca. No medio, a vinganza dun rico hacendado mexicano disposto a dar un millón de dólares a quen lle entregue a cabeza de Alfredo García, o pai do que será seu neto. Detrás da cabeza de Alfredo García e dos cartos que ela representa vai a cámara durante minutos de suor, alcohol, moscas e sangue ensinándonos as contradicións do amor e os sacrificios da amibición.

A irrupción de Podemos en España é un exemplo de como o atrevemento duns politólogos de departamento universitario - lugar non que sobra tempo para aburrirse e dá pé a que se lle veñan a algúns ideas salvíficas á cabeza- , sabendo do descontento e da crise do país, ulindo o fastío de moita xente, pero sobre todo o dunha xeración que o recibiu todo para ver agora que se pode quedar sen nada, crea un partido que representa o espírito chamado do 15M. A planificación funcionou como ninguén sería capaz de apostar cunha rapidez e eficacia pasmosas, dignas de estudo para politólogos futuros en departamentos de políticas e tamén xa de polítologos en activo que reflexionan nos medios. En tempo de nada ascenderon case aos ceos e chegaron a crer a súa propia fantasía revolucionaria, talvez alucionados polas viaxes a Venezuela: gobernar nun país coma España, europeo, democrático imperfecto, pero xa asentado nas regras de funcionamento da UE. Cocidos neste éxito tan rotundo, reunindo ideas en círculos e profesando nunha democracia directa e nun compromiso ético ilusos, foron perdendo o sentido da realidade, o ulido, a humilade, e deixáronse vencer en tempo de nada pola ambición, a precipitación e o o non recoñecemento de que para a acción política estaban moi verdes, pois do departamento da facultade ás institucións hai un abismo. Lear con grupos dentro a universidade é un xogo de nenos que leron catro libros sobre revolucións comparado con ter que lidiar cos intereses tan variados que unha sociedade esixe ao goberante.

Avanzaron con iluisión e contaxio mentres descubriron os fallos e corrupcións dos outros, pero instaláronse nun limbo ético, nunha limpeza e perfección impropias da natureza humana e moito máis de calquera organización. Así, cando as tres ideas básicas que admite calquera non deron máis de si e ás primeiras de cambio experimentaron que tamén eles eran mortais, corruptibles, ambiciosos, traidores e ilusos, sacaron os coitelos e desenganaron para sempre a unha boa parte dos seus electores. Se cando estiveron en opción óptima de demostrar que eran humildes, recoñecían que os tempos non estaban chegados, era suficiente con pasar á oposición e colaborar incluso con apestados (Ciudadanos e Psoe) para aprender, para conseguir tres esixencias fundamentais e liquidar do poder á dereita, evitando unhas novas eleccións, outro galo cantaría. Pero engatusados por enquisas manipuladas, por opinións sesgadas, cegados pola cercanía do poder, incluíron no seu desprezo a todo o que estivese á súa dereita, co que recibiron o resultado merecido: estades verdes, muchachos, toca esperar. E o que esperarán. Non volverán a ter outra oportunidade igual. Pasoulles o sol pola porta. Aprenderán en cabeza propia e saberán que dilapidaron millóns de votos que nunca máis recuperarán.

No último congreso impúxose a cabezonería deste erro orixinal. Pagarán o seu pecado. Poden realizar o teatro que desexen, seguir utilizando as redes, tendo moitos seguidores nelas, parecéndolles que seguen sendo moitos e moi unidos. Espellismos do deserto. Quedarán reducidos a un partido de esquerdas minoritario, revoltoso, moi aplaudido polos seus, pero nunca máis con posibilidades de acceder ao poder, a no ser que nos futuros tempos parlamentarios aprendan que sós están vencidos. Os ganadores esixirán a cabeza de Errejón, e haberá que se atreva a mancharse de sangue para ofrecela en bandexa ao patrón, pero ao final, nunha auténtica “balacera” ao Peckinpah, acabarán morrendo tantos polo camiño que só quedarán catro pistoleiros sen pés nin cabeza. Que desfruten da cabeza de Errejón, será a súa última satisfacción antes da morte lenta.

sábado, 18 de febrero de 2017

COMIDA CON MAR DE FONDO

O RESTAURANTE ten sona na illa. Dirixido por un francés, sen que a comida sexa excepcional, o máis atractivo é a inmellorable situación da súa terraza enriba do mar. A vista, se o día está claro, tingue os ollos de azul. Na mesa da beira (a cada paso os restaurantes xúntanas máis, de maneira que invitan aos comensais a estar pendentes das próximas, xa non digamos se un é curioso case patolóxico), un home fala alto e sen filtro indicando na construción do seu español que é galego de fala. Xa máis cerca dos 60 ca dos 50, baixo pero forte, colorado de fazulas e nariz, mostra un torso de corpo esculpido polo traballo.
Non queda lugar á dúbida: eses brazos, ese tórax, non son de ximnasio nin de correr cos auriculares nas orellas, vese que houbo traballo de albanel, de cargar con pesos, de andar exposto ao sol. Dun moreno que regaña na pel, con pelo crecho, un bandullo considerable e a boca case sempre chea, non para de pontificar sobre todo o que se lle pasa pola cabeza. 
Non cómpre presumir de observador para deducir que é un dos moitos galegos que chegaron á illa na época de bonanza para traballar na construción, seguro que moitos dos edificios a medio facer que se elevan en outeiros mirando ao mar estiveron promocionados ou construídos por el. Viste unha camisa azul que talvez lle acaería ben se fose máis formal, pero así, aberta case ata o embigo e dobrada nas mangas por riba do cóbado, querendo aparentar mocidade, danlle un contraste chamativo. Come e bebe (albariño) con ganas e gozo. E fala. 
Ela non fala. Enfronte del, pero coa cabeza xirada cara o mar, a moza negra apenas proba bocado. De cada prato que o acompañante devora, ela proba sen ganas dous ou tres bocados. Mentres el manexa o garfo con violencia, ela, delicada, leva o seu á boca de vez en cando, desmotiva, e mira ao mar. Como non fala non dou adiviñado a súa procedencia. Pola color podería ser de Angola ou Mozambique, ou cubana, da República Dominicana, non de Kenia. Sen ser fermosa de rostro, os rasgos xuvenís (non pasa dos 35) dominados por uns ollos enormes que se ven decididos a tragar o mar, resultan moi atractivos. O corpo é imponente. Esvelta, non arame nin pau, senón labrada pola natureza nunha redondeza como esculpida por Praxíteles, exhibe a través da blusa sensualidade pura. 
Non dou decidido se a súa actitude obedece á serenidade ou á resignación, talvez ás dúas, aprendidas na súa viaxe na busca dunha mellor vida. Pero non ri, algo que sempre aporta moito dun corpo (a de cousas que di o corpo de nós ...). Avanzando xa para a sobremesa, o galego eleva aínda máis a voz, a botella de albariño bebeuna el só. Por fin, ela, apartando os ollos do mar, pero sen mirar directamente para o home, di: “Nos vamos, pues, amor?”. O home acepta, remata a segunda copiña de licor, pide a conta e saca do bolso do pantalón un feixe groso de billetes de 50 prendidos por un triángulo metálico. Deixa unha boa propina. Despídese do camareiro con familiaridade e ponse a andar. Detrás, cun ritmo e flexibilidade que só a natureza regala, con andares de deusa, en silencio e triste, acordándose se cadra da familia que el mantén en Galicia e da que lle ten falado nos momentos de intimidade, a moza ségueo cunha indolencia e fastío que non garanten mar calma. 

domingo, 12 de febrero de 2017

RAJOY? MARIANO RAJOY? AQUÍ TRUMP

Debe ser difícil manter unha conversacón con tradutor polo mediol. Javier Marías ten páxinas de humor fino sobre as relacións entre tradutores e políticos. Como Rajoy non fala inglés e Trump non sabe español nin creo que o desexe aprender, imaxino que a conversación puido ir por calquera lado. A información que nos proporcionaron foi escasa, pero é que probablemente non había moito sobre que informar. Que se pode dicir en 15 minútos, tradutor por medio, entre dúas persoas que falan sen querer dicir moito? Non se estrañen, pero entre o que un presidente e outro se dixeron non creo que difira moito da conversación que lles relato.
Trump: Bo día, presidente Rajoy. Fálalle o presidente dos Estados Unidos de América, o país primeiro e máis grande sobre a terra.
Rajoy: Boas noites presidente. Seino, sei que o seu país é moi importante e por iso nós queremos unhas relacións cordiais e que favorezan os mútuos intereses
Trumpo: Canto gasta do PIB en asuntos militares, Rajoy? Chega ao 2%?
Rajoy: Xa sabe, presidente, que somos un país serio, o que máis está medrando na UE, un país ao que lle gusta facer a cousas como Deus manda, con sentido común.
Trump: Canto pensa gastar en defensa, presidente?
Rajoy: Nós intentaremos chegar a unha cifra razoable. Sabe que a nosa ministra de defensa, Dolores de Cospedal, é umha muller moi competente e está disposta a colaborar.
Trump: María Dolores do que?
Rajoy: Cospedal.
Trump: Pois que Cospedal me mande un informe da previsión de gasto canto antes para que os meus asesores o estuden.
Rajoy: Por suposto, presidente. Tomareino como algo prioritario. Por certo: non lle viría ben un mediador entre os países de fala hispana e a UE? Eu, encantado, estaría disposto a...
Trump: Iso non corre présa, amigo Rajoy. Diso xa nos encargamos aquí.
Rajoy: Por suposto, por suposto, non dubido...
Trump: Que tal o clima por Madrid?
Rajoy: Algo frío, presidente, pero polo que lin nas noticias, nada que ver coa neve que cae por aí.
Trump: Ben. Agardo ese informe da señora María Dolores
Rajoy: Claro, presidente. Coñece España?
Trump: Pouco
Rajoy: Debería vir por aquí. Non sabe as marabillas coas que contamos. Eu vivin sempre nunha zona fermosa, Pontevedra, e perto temos un paseo que se chama da auga que é unha delicia para camiñar.
Trump: Non me gusta camiñar, presidente
Rajoy: Dicíao porque poderiamos facer unha excursión, virían os meus amigos a presidenta do Congreso e mailo seu marido, xente moi afable que lle gustaría coñecer. Poderiamos tamén, se quere, invintar a outros personaxes que sexan do seu interese.
Trump: Isto prolóngase, presidente Rajoy. Non me gusta pasear. Nin teño interese por coñecer á presidenta do Congreso. Estou moi ocupado con asuntos de transcendental importancia coma para ir de paseo cos seus amigos. E non o tome coma unha descortesía.
Rajoy : Por suposto que non, presidente, sei das súas ocupacións. Xa lle digo, en España gústanos facer as cousas ben, somos xente seria, podemos colaborar. E ous touros gústanlle? En Pontevedra temos unhas corridas en agosto de moita sona
Trump: Non. Non me gustan os touros. Non esqueza o informe da secretaria María Dolores.
Rajoy: Por suposto que non, presidente.
Trumpo: Polos paseos que dá é polo que ten vostede un andar tan marcial, Rajoy?
Rajoy: Pois... é posible
Trump: É que me fixei na televisón da útlima de reunión de Malta, anda vostede con estilo militar, iso gústame. Non esqueza o informe da señora María Dolores.
Rajoy: Por suposto que non,  presidente Trump. Que teña un bo día
Trump: Antes de pechar. Ten moitos terroristas en España?
Rajoy: Non. Nós iso témolo bastante controlado...
Trump: Pero vostedes non son ademais da UE de África?
Rajoy: Perdón.
Trump: Non son colonias súas Ceuta e Casablanca?
Rajoy: Melilla, Melilla.
Trump: Si, aí onde teñen ese bo muro con concertinas.
Rajoy: Facemos o que podemos, Presidente.
Trump: Gústame ese muro. Ben. Insisto: que me chegue inmediatamente ese informe do incremento de gasto do señora María.  Un saúdo.
Rajoy: Saúdos, presidente. Quería, por útlimo...

Pi,pi,pi,pi,pi.