domingo, 21 de abril de 2013

QUE É UN LABRADOR?


REUNIDO con estudantes a piques de rematar os estudos obrigatorios, tratando de reflexionar sobre as mellores aptitudes para escoller formación posterior, sorprendeume que dúas mozas, analizando unha lista de profesións, me preguntasen coa maior naturalidade: que é un labrador? Sorprendido diante da primeira que mo preguntou, sorrín pensando que non pasaba dunha gracia adolescente intentando distender. Mais comprobado que era en serio, que tamén ao compañeiro lle consultaba sen rubor sobre profesión tan descoñecida, vinme na obriga de lle dar unha explicación. Cando noutra aula recibín a pregunta por segunda vez, inseguro e desconcertado, convencido de que tampouco eu sabía moi ben en que consistía tal actividade, sospeitei que non fora o suficiente claro coa primeira. Diante da segunda, roido polas dúbidas, me parece que aínda me expliquei peor. As dúas curiosas, en calquera caso, puxeron cara de: xa, non siga, xa me soa, pero existe aínda alguén a quen lle poida interesar traballar niso?
Pola traza que levamos, con crise ou sen ela, sen traballo ou con fame, parece que a de labrador é profesión a extinguir. Controlada por grandes multinacionais a produción e comercialización dos cereais, legumes, carnes, leite e froitas, dáme na alma que en canto vaian morrendo os últimos que acordan como e cando se sementaban as patacas, ninguén vai saber que é vesar, agradar, sachar, segar e xa non digamos mallar ou mazar o liño. Emigrados os labregos ás cidades, experimentada a inutilidade de sacrificio tan pouco rendible, esquecidas as terras, prados, chousas e soutos por directrices políticas, convertidas as aldeas en casas vellas con dous vellos á espera de que algún estranxeiro as merque para ocio e vida pastoril, a actividade agraria está morta. Nin cumprindo cos desexos dos visionarios das grandes produtoras que esixían custosos investimentos e renovación saen as contas, pois vai o comido polo servido. Tan pouco pesa a actividade agrícola, que os máis novos nin se acordan que os avós ían á aldea nas fins de semana para traer patacas, ovos e grelos. Agora as galiñas amoréanse en granxas xigantes ou decoran a gardería infantil da miña neta, pero non dan materia para lle explicar a ninguén en que consiste ser labrador. Non sei nin como se atreven a incluíla como profesión, é claro que ninguén quere ser o que non existe.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

O CALADIÑO

Se cadra por asesoramento de quen ben lle quere, a miña querida señora de Cospedal permaneceu calada durante uns días. Ben que o notamos. Pero axiña regresou co seu verbo tan contraditorio como ten de sereno e agresivo, de baleiro e ferinte. Non quixera determe demasiado nas súas últimas manifestacións, alguén pode pensar que teño algunha teima con esta señora, e non digo que non; para min que ao nomeala vénme á cabeza –cousas do inconsciente sonoro, supoño, porque semellanza ningunha- con Madame de Rênal da clásica obra de Sthendal. O certo é que no seu regreso ás táboas da comunicación, a señora mandataria do PP non se andou polas ramas e axiña botou leña mollada ao lume, co que causou moito fume, un fume mesto e cegador que oculta e protexe a quen debe: ao presidente caladiño, raposo, que se agocha ao axexo mentres os seus cazadores a peito aberto (Cospedal, Floriani, González Pons, Pujalte) disparan sen perda de munición. Moitas destas manifestacións, non me pidan exactitude, tanto poden ser dunha coma de calquera dos outros lanzadores de fume, resultarían graciosas se non deran pena. Xa lles gustaría aos xudeus que Hitler os acosase diante das súas casas con chifro, petando cazolas e berrando «sí se puede». Unha comparación todo mesura. Tan atinada como suxerir que moitos dos que suspiran pola dación en pago o que pretenden é mercar outro piso máis barato; xa quixeran. Ou do orgullo clasista e desprezativo de quen cre que os seus son máis honrados, máis pagadores, os defraudadores, tramposos e canallas están nos que votan a outros partidos. Unha restra de fume que nos dá que falar e escribir para que o caladiño siga á súa: agardar o día da vitoria; mentres, que dean a cara os de infantería. Entre as manifestacións da semana, houbo unha de especial interese. Sen ser literal, viña a dicir, nun ton solemne, que se algo grave chegaba a ocorrer (referíndose tamén ao acoso aos domicilios de cargos políticos) , a responsabilidade e a culpa sería dos manifestantes. O condicional sobra. Algo grave, moi grave, está a ocorrer e a responsabilidade é dos que están tomando as decisións. Eles son os culpables. Sobran tantas manifestacións de aliño, tanta bomba de fume que nubra a vista e o entendemento dos cidadáns. A mirada non se debe apartar do centro do problema: millóns de cidadáns seguen sen poder traballar, mozos ancorados nas casas paternas ou emigrando, familias con necesidades que van máis aló do admisible nunha sociedade coma a nosa. A gravidade de isto está á vista de todos, é unha violencia que non hai fume que deba ocultar. Se algo pasa, os culpables serán os que permiten que o problema se agrave e non se corrixa nin para alumear unha miga de esperanza. Algo grave está a ocorrer nesta sociedade: as diferenzas aumentan sen freo, a riqueza acumúlase en poucas mans, desaparecen servizos dos que gozabamos, experimentan fame e miseria por primeira vez colectivos que nunca o sospeitaran. Algo moi grave está a ocorrer, non fai falla que Cospedal ou Pons ou Floriani nos despisten coa a ameaza de que se algo grave ocorre os responsables serán os perdedores, os que se queixan, ou fartos, os desesperados. Algo moi grave está a ocorrer e os responsables sábese quen son: políticos e financeiros encamados para non ceder un ápice nas súas esixencias de continuar cos seus privilexios. E mentres todo isto tan grave ocorre, este presidente que non di unha palabra en galego nin que o piquen, está aprendendo a non dicila tampouco en castelán. Caladiño, agochado, na sombra, raposo e á espera, manda diante aos picadores para que toureen cos medios, para entreter aos comentaristas e dar material ás conversas de café. El, co seu inmenso sentido común, mirando polo ben xeral, utilizando a discreción como é debido, respondendo o obrigando, arrédase de toda responsabilidade, deixa podrecer todo conflito, ampárase no silencio e agarda sen desespero o día no que poida dicir algo bo. Ese día, aínda que sexa mínima ou falaz a boa nova, o caladiño aparecerá para lembrarnos que xa el o prognosticara: tanto sacrificio compensou. Mentres, caladiño, para botar fume sóbranlle acólitos.


PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

lunes, 15 de abril de 2013

TE QUIERO, TE QUIERO: LIBRE







POR QUE UN NENO DEBE SOPORTAR ESA PRESIÓN?


POR que un neno ten que ver día tras día a seu pai afundido na desesperación por non atopar traballo? Por que han de vivir máis dun millón deles na pobreza en España? Por que han ver a miseria negra na porta da casa ? Como poden tantos nenos resistir a presión de compartir a diario un ambiente onde os pais desanimados, ansiosos, anulados ao non ser quen de proporcionarlles unha vida digna, perden o celme e as ganas de vivir e os educar? Como lles explicamos que o sistema económico, para seguir funcionando, esixe desapiadado desprazar, excluír e marxinar a tantas familias? Como reaccionarán cando entendan a súa exclusión e marxinación? Sen ir lonxe, aquí á beira, que necesidade hai para que algúns nenos, os que sexan, pasen falta de leite, de polo, dunha galleta? Como un neno pode aguantar á porta da súa casa a venda de drogas, a prostitución, a falta de hixiene e o abandono?
Ante situacións tan extremas, tan visibles como alarmantes, como é que os políticos non acordan medidas inmediatas, eficaces? Como é tan difícil concordar algo para evitar tanta violencia? Por que as institucións, os poderes económicos e os representantes políticos non son capaces de solucións palpables? Terá razón Felipe González cando afirma que un neno non ten por que aguantar á porta da súa casa determinadas presións achegadas á violencia. Poida que si, que non sexa a mellor importación esta de premer na porta das súas vivendas aos políticos electos. Non digo que erren ao se poñer de acordo axiña para intentar cortar polo san este perigo. O que me asombra e me exaspera é como estes mesmos políticos, tan áxiles, tan resolutivos nos asuntos que lles tocan no pelello, non demostran similar eficacia en problemas de tan grave transcendencia. Sorpréndeme unha e outra vez comprobar como con canta dilixencia acordan salario propio, medidas de protección, habilidade para acubillar en bo porto os seus privilexios e, pola contra, resulta tan utópico, tan fóra da realidade e tan propio de inxenuos intentar a solución de problemas con idénticas posibilidades se houbese firme vontade de arranxalos. Irrita ver con que facilidade e tenacidade avanzan decididos con asuntos nos que se ven directamente afectados e que torpes, que lentos, que ineptos, que ruíns, que escasamente flexibles e que resignación imperturbable mostran diante das causas da verdadeira violencia.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

TEATRO NO HÓRREO

Pasen, señores, tomen asento, acomódense, prepárense para máis dunha hora de verdadeiras interpretacións, as máis sentidas e ensaiadas, as máis aclamadas e solicitadas polo público de Galicia e de fóra; non se perdan este espectáculo de pranto, ira, ironía e friaxe, todo nun mesmo acto do que poden gozar se non ignoran as actuacións aos que sempre lles sorrí a repercusión das súas interpretacións por todo o territorio; se son capaces de se deixar levar pola linguaxe verbal e corporal destes meigos da representación, capaces de facernos crer o que non é, poderán gozar coma nenos crédulos das súas artimañas, mentiras, promesas, perdóns e compromisos como nunca o fixeron diante dunha obra de Calderón, Lope de Vega ou o mesmo Shakespeare. Tomen asento, señoras e señores, érguese o pano do Hórreo e comeza a función. Escoiten a voz sincera do presidente solicitando perdón polas súas malas compañías, comprendan a súa ignorancia, os pecados de xuventude, o valor da amizade. Créano, por favor. Trata de convencernos da elección dunha amizade aquí non presente, pois os avatares da vida levárono á cadea, pero quen sabía que acabaría aquel bo amigo sendo un malandrín e mafioso?Non son quen a simpatizar coa súa expresión de arrepentimento, entrega polo pobo e desexo de seguir contando coa confianza de todos? Non aprecian nas súas revelacións as palabras da máis sincera e pura verdade, a que ninguén debe dubidar? Un viaxa sen saber con quen, sen malicia, só por ocio, sen máis nin menos, pero coa inocencia propia do tempo adolescente, de quen nada sospeita, aínda cre que os homes son bos por natureza. Que importancia ten ir á neve e ás illas con alguén que logo se fixo malo? Miren, atendan aos seus ollos solicitando comprensión: eu non facía nada malo, fun unha miga inxenuo, máis nada, perdóenme, en canto souben que non era bo xa ven que me apartei del, unha chamada de Nadal, un recordo, nada... Desaparece satisfeito da escena: a verdade mata a infamia. Non comprenden a súa boa fe? Non se conmoven? A que veñen entón ao teatro? Fíxense agora na voz de trono deste actor firme coma unha rocha. Non lle perdan palabra: como nos quere tomar por bobos, retrúcalle ao primeiro actor. Pensa que somos parvos? Era ou non vostede amigo dun malfeitor, dun canalla que encheu as nosas vilas de velenos que mataban aos nosos fillos? É capaz de nos facer crer que era o único en non coñecer as andanzas do ausente traficante? Pode acollerse ao descoñecemento un presidente para exculparse dos seus malos pasos? Dimita, presidente, dimita e déixese de trapalladas e enganos, remata co seu torgo inmenso de voz, acalorado, doido, enfurruñado. O ambiente quéntase na sala. Pero nada aínda en comparanza ao que nos agarda. Sobe ao estrado o actor con máis táboas, xa case ancián, pero coa viveza toda de quen entregou a súa vida á escena, porque nela cre que nos redimimos os homes. Comeza cun fío case inaudible de voz, pero acelérase de súpeto, encarreira veloz palabras ensarilladas para demostrarlle ao primeiro dos actores, ao presidente, que se sente avergoñado, afróntase, móvese excitado, sofre, padece por todos de forma vicaria, chora de carraxe e noxo. El coñeceu de cerca, amigos, familiares, a dor dos efectos causados polo malfeitor amigo do presidente; el sabe con certeza quen foron as únicas que con heroicidade se levantaron contra a peste que acababa cos seus fillos: as mulleres da Arousa, e el, no nome delas, pide a dimisión, e chora e avergónzase, e retórcese no escenario para que todos saibamos a incongruencia da baixeza de confundir a ética e a política cun trato entre mafiosos. Non ven como chora? Non ven a súa desolada angustia? Respírase se cadra menos tensión cando un novo interprete, máis raposo, de escola menos vistosa, ataca ao mesmo pecador, ao arrepentido, pedíndolle tamén que dimita, porque el era quen mellor tiña que coñecer ao agora preso. El era o seu amigo. El compartiu días de barco e viaxes e anos de amizade. Mellor ca ninguén debería saber o que todos sabían: que o ausente agora na cadea era negociante de velenos, armador de trampas para afumar e estragar a saúde. Un actor frío, comparsa, aparece para desculpar ao arrepentido. Unha miga de calma para volver á excitación. Porque de novo intervén o protagonista. Agora menos compunxido, máis ferinte cos seus atacantes. Pide perdón polo xa contado pero quérelle causar ferida a quen lla causaron. Séguense as actuacións sen texto novo, pero insistindo cada quen con máis furor. Un acusa ao resto de que non merecen ser actores deste teatro, vostede é a indecencia sendo persoa, eu morrerei dicindo o que digo, clímax, a ética importa un nabo, as mentiras van e veñen dun lado ao outro do escenario, golpes de efecto, manobras para ganarse ao público, miradas, desplantes, ameazas, insinuacións... Baixa o pano e os espectadores regresan aos seus labores , comentan, aplauden, critican, emociónanse, todos regresan á vida diaria. Acabouse a función no Hórreo. Non pasa nada.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

lunes, 8 de abril de 2013

UN RESPIRO ÁS CALAMIDADES


PARECE coma se estiveramos nunha carreira frenética de acontecementos que se encabalgan sen dar tempo á meditación sosegada. Non ben abandonada a sorpresa polo cinismo chulo de Bárcenas, excítannos coa canallada dos ERE andaluces; intentando descubrir algo sobre o asunto Campeón, asáltannos co Pokémon; cando nos queremos centrar no moreno de Feijóo no barco de Dorado, vén a imputación da infanta Cristina Federica; e seguro que mentres escribo, algún empresario desalmado, político incauto, funcionario corrupto ou eclesiástico en pecado nos fará esquecer o escándalo de onte, pois o de hoxe é tanto ou máis substancioso. A intensidade de sucesos escabrosos está alcanzando o que parecía insuperable: o semanal entusiasmo diante de partidos do século que non deixan de ser case todos unha mala copia do anterior. Pero así nos alimentamos en tempos de miseria: da amoralidade, da vergonza allea, da rabia, da podremia que o vai roendo todo.
Eu non digo que non sexan certas tantas trampas e felonías, nin de tal gravidade algunhas coma para ás veces rechiar os dentes por non lanzarse a morder coma cans rabiosos, pero esta noria e tobogán de desgrazas nacionais debería recibir un contraste que o estabilizase. Tal vez xa acadamos o nivel de vómito necesario, xa aplicamos a catarse indispensable para caer na conta de que nos deslizabamos por unha vía amoral que nos converteu nun país enfermo e escangallado. Porque si, non hai dúbida de que cumpría recoñecernos eticamente desnortados, tanto como para transformar en sinónimo canalla e intelixente, amoral e triunfador, vil e honorable. Pero chegados a esta diarrea de falcatruadas, radiografadas as entrañas da podremia, debemos regresar á liña compensatoria que non nos permita esquecernos de que segue habendo profesionais competentes e honrados, funcionarios laboriosos, mozos emprendedores e entregados, nenos que miran a vida con curiosidade incansable, mulleres dunha fortaleza invencible, xornalistas veraces, políticos que procuran o ben común. Talvez os medios, todos os que escribimos, debamos recapacitar e, con idéntico furor ao empregado na obrigada denuncia, resaltar os méritos e valentía do país moral que resiste, traballador e cabal, que non só se alimenta da xustificada indignación, senón do compromiso libre e esforzado a diario por buscar outro modo máis intelixente e pleno de vivir.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

ONDE ESTABA A NAI DE FEIJÓO?

Só vin unha ou dúas veces a nai de Feijóo pola televisión, pero non me parece muller que se morda a lingua. Estou seguro que non se privaría de lle dicir ao neno e adolescente Alberto o que tódalas nais nos dicían: a ver a quen te xuntas, non me gustan nada esas amistades coas que andas. Ata me atrevo a supoñer que é das que incluso de adulto non se corta se considera que o debe reprender por algo. Por iso me preocupa onde raios estaba metida neses anos nos que o hoxe incorrupto presidente e daquela inxenuo e brillante opositor se dedicou a perder o tempo - ou iniciarse na dura realidade- con malas compañías. Non me estaña nada este asunto, no pensen, todos andamos e somos á vez malas compañías. Quen teña fillos, que pense nos seus e axiña verá que en algún momento andaron moi mal acompañados. O curioso é que se lle preguntan aos pais dos que vostedes califican de mala relación é moi probable que eles consideren que son os seus os que en realidade exercen unha moi mala influencia. Porque isto das compañías, salvo a de Xesús, é dunha complexidade inexplicable. Por comparar un caso: é peor a compañía de Marcial Dorado que a de Jacinto Rey? Depende por onde se mire, pero para min que no hai color. Certo que os dous teñen barco, pero, á parte que onde vai dar o barco dun e o do outro, o empresario Rey, que se saiba, crea emprego, xera riqueza, procura que avance o país, innova, aforra, inviste, gobérnase polas leis e xoga limpo. O caso da actividade do Sr. Dorado ofrecía xa moitas máis dúbidas, se mire por onde se mire, desde tempos moi vellos, antes incluso de compartir ocio co amigo Alberto e por suposto de que o intrépido xuíz Taín o metese na cadea. Tabaco, repiten unha e outra vez, só ao tabaco se dedicaba, protéxense coma para se arredar da lepra da droga, pero a diferenza entre andar con contrabandistas e honrados empresarios parece considerable, por máis que se engada que o empresario solicitase concesións eólicas. Ou non. Que xa se sabe que todo depende da perspectiva coa que percibamos a realidade. Pero se nos situamos no ángulo de visión das nais, para min que a de Quintana diríalle: arrímate a ese señor, meu neno, fas moi ben, nunca sobra aprender de quen triunfa na vida grazas ao esforzo e á intelixencia. A de Alberto, pola contra, paréceme que o alertaría: arreda, meu fillo, aparta desa mala compañía, non oes falar a todo o mundo que ese home anda en malos pasos e non sabes que quen mal anda mal acaba? Claro que ás nais nunca lles facemos caso, nin de nenos, nin de mozos, tampouco de vellos, e así cometemos erros inxenuos. Lóxico. Ninguén aprende en cabeza allea. Un ve películas, le, escoita consellos de nai e almas piadosas prevíndonos que os mafiosos intentan comprar a quen lles pode nalgún momento devolver o favor, pero por máis que o temos diante do nariz, non queremos velo. Somos débiles. Cada un ten as súas debilidades, a uns pérdeos a carne exuberante, a outros o esquí de luxo, a bastantes a gula e o vicio, a case todos as gabanzas aínda que proveñan dun pasmón pailaroco. E así os malfeitores van atrapado na rede a inxenuos, brillantes e ambiciosos profesionais que, se non caen no engado, deixan fotos como mostra dunha xuventude inmatura e carente do mal leite propio dos avezados homes de poder. Isto din para nos convencer de cal é a interpretación adecuada e non temos porque non crelo. Eu creo case todo, mágoa non crer máis en Deus, ben me viña en determinados momentos. O malo é que nese mundo de navalladas, cando un emprende determinadas carreiras, sobre todo se é a do servizo público e un ataca aos rivais cun estrito nivel de esixencia ética e estética, acaba por tropezar co refluxo dos pecados de mocidade. Inxenuos, si. Por non lle facer caso á mamá, algo propio de todo proceso de madurez, pero págase. Desproporcionadamente, non digo que non. É unha verdadeira mágoa que, por uns anos de aprendizaxe, despois de case vinte anos as malas compañías peten de novo na porta. Non sei o que lle dirá agora nai de Feijóo, a miña, de estar no seu pelello, téñoo claro: xa cho dixen, bobiño, hai que saber a quen un se arrima, despois veñen as consecuencias; pois agora, por bobo, ao feito, peito. Menos mal que ao presidente apareceulle un defensor de última hora ao que se agarrará con uñas e dentes. O desinhibido e literato xúiz Taín xa lle prestou as súas palabras a un xornal de Madrid defendéndoo. Eu non lle arrendaría a ganancia provindo a defensa de personaxe tan amante das portadas, pero iso xa é fariña doutra muiñada e a min cos xuíces non me tenten que non caio. De nai e amistades perigosas, o que queiran; sobre xustiza e xuíces, mellor caladiños. Miña nai diría que estou moito máis guapo, e xa sabemos que cómpre facerlle moito caso ás nais, miren por non facerllo na que anda metido o presidente Feijóo.


PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA