domingo, 28 de julio de 2013

MÚSICA PARA O DESCONSOLO



DIANTE DUNHA CATÁSTROFE ASÍ (O ACCIDENTE FERROVIARIO DE SANTIAGO), OS XENIOS DEIXARON COMPOSTA MÚSICA Á QUE NOS AGARRAR. DE MOMENTO, CINCUENTA MINUTOS CON MOZART AXUDAN NO CONSOLO. PASADOS ESTES, CÓMPRE SABER OS PORQUÉS, TODOS, ABSOLUTAMENTE TODOS. 

O PODER DOS DESVERGONZADOS

Sería simplista afirmar que o problema deste país é a perda de vergonza. Pero sen dúbida é unha das grandes causas de que ocorran tantas anomalías encadeadas, e de tanta gravidade. Ninguén se avergonza por nada. Ao contrario, parece que o éxito, o prestixio, o triunfo e o recoñecemento van ligados á falta dela. Ninguén pide perdón por nada, e cando se pide sábese que é coa boca pequena ou un mero trámite para continuar actuando igual (fíxense no caso de roubos, nunca o perdón vai asociado á devolución do roubado, cando a maioría o que reclama é o botín e non bágoas de crocodilo). Limáronse tanto as esixencias que nos forzaban a non realizar determinadas falcatruadas por un mínimo decoro, excepto se estabamos dispostos a pagar o castigo de nos caer a cara de vergonza, que agora, para calquera empresa de certa importancia que pretendamos levar a cabo, chegouse a considerar un valor imprescindible ser un desvergonzado, un descarado, un verdadeiro cara dura. Existían profesións e cargos institucionais que tradicionalmente levaban implícita a honorabilidade, unha miga de vergonza pegada á alta función desempeñada, de maneira que, agás contadas excepcións nunca desculpadas, quen accedía a tan altos cargos asociaba de inmediato que o seu rol e status eran incompatibles con determinadas condutas, pois rebaixaban a quen as executaba, causaba un deterioro irrecuperable na súa persoa. Hoxe xa ven. Non me deterei nos directores do mundo, eses que sempre se consideran con tanta valía e competencias que necesitan vivir por riba do común dos mortais, que ven ao resto dos humanos coma mediocres incompetentes, merecedores dos seus males e fracasos; eses que desde a altura desprezan e xustifican con argumentos sobrados as razóns para se manter distantes e ancorados no seu exclusivo elitismo. Non, neses que promoven un darwinismo social puro e duro nin me deterei porque sempre foron uns cara lavados, uns auténticos desvergonzados expertos en comprar intelixencias ao seu servizo coa única finalidade de xustificar e manter os seus privilexios. Quen é capaz de aproveitarse dos aforros dunha vida de sacrificio dun vello, quen sostén que a única maneira de que avance o mundo é incrementando as diferencias nos salarios astronómicos e escandalosos de directivos porque conseguen obxectivos que só son posibles grazas á explotación de outros seres humanos e aínda por riba se enchen de orgullo medrando á costa dos débiles baixo o pretexto de que se non miran por si é porque son parvos, non merecen maior atención. Pero existían ata o de agora outra caste de profesionais, non tan agresiva nin cínica, que levaba asociada a carta de presentación do saber, da vontade e do esforzo, da elegancia,da dignidade, da ecuanimidade e dunha visión do mundo na que tiña cabida a xustiza social e o ben común. Eran cargos de recoñecido prestixio profesional e alto exemplo para o resto da sociedade dos que se esperaba sempre un proceder recto, medido, respectuoso, equilibrado. Gozaban da “autoritas” que confire a categoría dun posto ao que se accede por mérito, dedicación e traballadas cualidades humanas. Non tiveses medo que estes profesionais se vendesen, rebaixasen ou se permitisen caer en corruptelas, mangoneos ou amaños de estilo mafioso. Calquera podía fiarse da súa palabra, non digamos dun documento por eles firmado, pola promesa dada. Tiñan honorabilidade. Aprenderan vergonza e nin por eles nin pola familia se lles ocorrería deixarse tentar por trapalladas ás que hoxe vemos se presta canto can e gato hai. E tal e como aprenderan esa vergonza tamén a transmitían, servían de modelo para que moitos quixesen emulalos, os estudantes, os aprendices, tomábanos coma modelos e, por suposto, ningún bardallas televisivo podería facerlles nin unha miga de competencia. Hoxe , por desgraza, desde que o éxito, a fama, o poder e o cartos son os reis do mambo, do primeiro ao último rinse desta actitude vital. Non só pasan por riba dela, senón que a desprezan con chulería altiva, coma tratando de débiles e imbéciles a quen aínda conservan algo daquela maneira de se comportar. Desde os cargos das máis altas institucións do Estado, desde calquera posto de responsabilidade do que debería emanar honradez, honor e cordura, saltan modos e condutas de puros e simples desvergonzados. Condutas ao alcance de calquera chupatintas, de persoas que nunca souberon nada, ignorantes, ou que nunca chegaron a ter un principio. Si, estamos diante dunha crise de valores. Estamos nunha crise onde se queres ter algún poder has de comezar por ser un auténtico sen vergonza. E así imos mal.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

MUECÍN NA PARROQUIA


ONDE van aqueles tempos nos que a parroquia, segundo estudara Lisón Tolosala na súa Antropoloxía Social de Galicia, era o centro neurálxico dun xeito de entender e gobernar a vida. Daquela a igrexa, tanto como lugar de reunión con institución de severo peso, non precisaba de ningún altofalante para atraer aos fregueses, estes acudían por medo, acto social, fe, necesidade de comunicación ou interese por unha poxa. Na última metade do século pasado os cambios sociais foron tan rápidos e transcendentes que todo mudou. Nas parroquias non queda apenas xente, só uns cantos vellos e algún visitante durante o verán, non hai nenos nin doutrina, perdeuse o medo, o crego non é autoridade, só pasea de acto en acto de parroquia en parroquia, a fe resiste con dificultade e os costumes variaron tanto que pouco ou nada queda daquel mundo.
Talvez por tanto cambio é polo que se produciron innovacións relixiosas que nos achegan a outras culturas. Nos últimos domingos, mentres realizaba liviáns exercicios de xardinaría matutinos, sorprendeume a moda que se instaurou na miña aldea. Primeiro xa me decatara de que as campás da igrexa dan as horas durante o día coma un reloxo comunitario. Avances dos tempos, pensei. Pero logo observei que a música dominical que arredor das once invade os vales e lugares invitando á oración era un hábito asentado. Unha música non precisamente gregoriano nin das mellores que o cristianismo creou para gozo da humanidade, pero nada estridente e unha miga elaborada, non coma a maioría das charangas que dun tempo a esta parte se escoita en case tódalas igrexas católicas do mundo. E así continúa durante a mañá a preparación do acto central, a Eucaristía, acto retransmitido igualmente polo altofalante queiras ou non oílo. Por iso non hai cristián ou ateo que se libre de seguir as lecturas, prédica, oración e cánticos que esfarelan o silencio da mañá dominical. Mentres rapaba unhas tullas da entrada á finca e escoitaba a lectura do Evanxeo a distancia, sen dúbida moi condicionado pola situación que están a vivir os dous países, moito me acordei dos días pasados en Istanbul e no Cairo, a sensación que cinco veces ao día experimentaba ao escoitar a voz do muecín invadindo o gurgullar laico das cidades. Aquí, no rural, no silencio, cando todo parece esmorecer, un remedo de muecín católico parece querer imitar aqueles modos.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

lunes, 22 de julio de 2013

I+D+i EN FESTA RACHADA

Pinchada a burbulla inmobiliaria, parece que o propósito final do país é continuar investido no I+D+i da festa rachada. Gústanos ser pioneiros e demostrarlle a Europa que non nos van amedrentar por máis que nos marquen. Por pouco que nos visiten ou estean atentos, os nosos veciños non poderán ignorar como nos divertimos, emborrachamos e corremos coma auténticos becerros diante de animais heroicos. Somos moi divertidos, especiais, ofrecemos condicións para a esmorga desatada coma en ningunha outra parte do mundo. Non só a nosa marca de España a exportamos con valentía senón que tamén ofrecemos tódalas posibilidades para que os visitantes experimenten e leven un recordo inesquecible pintando a mona como só se pode pintar en España. San Fermín dá o chupinazo do arrinque. Un estoupido que vén promocionado a festa ao mundo cun efecto chamada poderoso sobre todo na xuventude dos EEUU, pois algúns oíron falar de Hemingway e desexan superar o rito de iniciación demostrando que pasaron sete días borrachos e correron diante dun touro. Navarra, Pamplona cidade sen lei, é o exemplo desta desnortada e hipócrita sociedade. Unha comunidade entalada entre o Opus e os revolucionarios que pretenden formar parte do novo pobo prometido dos vascos e das vascas, unha universidade de marcada ideoloxía relixiosa conservadora e un sector de servizos apegado a unha tradición anacrónica que lle reporta beneficios inmediatos elevados, non mostra inconveniente nin remorsos por transformar a bela cidade nun vertedoiro no que vomitan os máis inconscientes e desinhibidos festeiros do planeta. Unha cidade abandonada ao desenfreo e á carallada de mal gusto só polo beneficio a curto prazo e polo apego á tradición que demostra que non hai progreso nin cultura que poida con ela. E aí teñen os servizos médicos, de seguridade e de limpeza ao servizo da estupidez, porque disque iso é cultura, tradición, negocio, en definitiva: investigación, desenvolvemento e innovación. Talvez por iso a televisión pública (non sei se este ano tamén a radio, outros anos sei que si porque eu mesmo aguantei con sumo pasmo a retransmisión radiofónica dun encerro, cousa case tan idiota coma mirar embobados os coches de F1 dar voltas arredor dunha pista mirando unha pantalla) se encarga de realizar unha retransmisión en directo de acontecemento tan transcendental. E todos os diarios informan puntualmente en primeira do resultado de tan emocionante, perigosa e festiva carreira. Así se promociona a cultura. Que non nos falte este alimento. Propoño ao consello de dirección do ente que a partires de agora, para non crear discriminación con outros territorios do país, se retransmita tamén en directo e con idéntica publicidade toda canta festa nos agarda para o o resto do verán. Que nos metan nas casas a loita homérica esa na que homes e mulleres se enzoufan de tomates nunha pelexa divertida a máis non poder, tomate vai, tomate vén, para ir aprendendo as esencias da vida. E como alancean a touros noutras vilas, ou como lle poñen a arder os cornos noutros lugares, ou como matan e esfolan a animais como miolo cultural da festa de pobos con tanta tradición como memoria nesta España que sabe gozar coma país ningún. Este ano, por causa dun tapón a piques de causar unha desgraza monumental e porque se viron ás claras as consecuencias da borracheira sobre o corpo dunha muller, saíron algunhas voces críticas intentando axustar o descontrol, pero non teman: as forzas vivas da cidade, políticos de tódalas cores, xerarcas relixiosos e poderes económicos reconducirán axiña o problema con luva de seda e todo quedará para que o ano próximo asistamos de novo ás mellores festas do mundo para orgullo dos nativos, promoción da marca España e reclamo de turistas aos que tanto queremos e tanto lles debemos. San Fermín é o inicio. O emblema. Pero a continuación, cada curruncho, cada cidade ou pobo minúsculo intentará emular dentro das súas posibilidades este exemplo de constancia e superación no descontrol, na masificación do balbordo e na exaltación do lixo que vive en cada sociedade. Estean atentos e verán como proliferan todo tipo de manifestacións idiotas disfrazadas de acontecemento cultural, porque disque isto é o noso modo de vivir, de que nos envexen, de que creemos riqueza e emprego e de que superemos as crises, unha detrás doutra, con modelos atrevidos e fiables que redundan na riqueza material e espiritual do país. Outros, como son ricos e máis cultos, invisten en ciencia e tecnoloxía. Nós, como somos moi divertidos e simpáticos, dedicamos o noso I+D+i á festa rachada. Claro que todo o ata aquí escrito quedará automaticamente anulado polos amantes deste modelo de progreso atacándome con que probablemente son un aburrido impenitente. E se cadra teñen razón.


PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

LÁZARO, UN AMIGO PARA MANOLITO


MEU pai sempre foi de cans. Cans de caza e fóra da casa, un cristián é un cristián e un can é un can. Pero cans de caza, sobre todo para as perdices, tivo moitos e moi bos. Algunha cadela chegou a ter sona entre cazadores avezados pola súa excepcional facilidade para portar. Criado no campo e afeito á caza por necesidade, pois nos anos posteriores á guerra a caza para os labregos estaba moi relacionada coa comida, tivo sempre unha facilidade natural para coñecer o monte, seguir as pezas, disparar ao voo ás perdices con puntería e andar acompañado dun can aleuto, capaz de ventar con finura, guiado e lixeiro coma unha frecha. Moito lle quería cando conseguía un bo axudante para tronzar monte, e tamén moito presumía diante dos outros cazadores cando podía demostrar o fiel e intelixente que era o seu can.
Foi toda a vida así, pero agora de vello encariñouse con Lázaro e xa poden intentar facerlle a competencia os cans que queiran, que están perdidos. O rei da casa é Lázaro. O nome púxollo meu irmán, quen primeiro o acolleu, pois, ao igual que Manolito, o filósofo de Conde, apareceu pola casa ninguén sabe como. Inicialmente o cariño partiu do interese. Os ratos desapareceron coma por ensalmo e iso agradecémolo todos, tanto roedor xa estaba parecendo unha praga. Pero o que inicialmente semellaba pura comenencia, axiña se transformou nun cariño sincero e tenro que fai esquecer calquera amor ou fachenda anterior polos cans. Lázaro comparte ocio, charla, silencio, cansazo, ver televisión, o moneo de despois de xantar e por suposto os mellores anacos da comida do día con meu pai. Como o gato é listo e algo criqueiro achégase onda el no medio da comida, mírao coma solicitando permiso, e meu pai fálalle con idéntica paciencia e tenrura coa que me falaba a min cando de pequecho no probaba bocado: gustarache este anaquiño, xa verás, larpeiro, a ver, agarda que cho preparo. E córtalle unha tallada ben medida de bisté polo mellor lado, dállo da súa man, e acalenta nel coma se fose un meniño. O gato agradécelle coa mirada a deferencia. Cando meu pai esperta da sesta, ás veces o gato está estirado gozando aínda da súa; papá mira para el co seu rabo feito un perfecto círculo e sáelle da alma: bonito é canto quere. É moito Lázaro. Hei ter que llo presentar a Manolito, o filósofo de Conde. Había dar xenio velos aos dous xuntos.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

lunes, 15 de julio de 2013

COQUETEO POLO MÓBIL


SENTEI nun banco, á sombra, para me protexer de tanta calor. Aínda así non me distraería do sufoco se non fose porque apareceu ela co seu andar intermitente, máis parada que andando, indiferente a todo canto ocorría ao redor. Nova, esvelta, cun corpo e andar que denotan seguridade, despreza a calor concentrándose no móbil sobre o que escribe a unha velocidade que só os novos saben imprimir no teclado dos smartpfhones. Lentamente foise achegando a onde eu permanecía atento e parou nunha posición que a ela lle permitiría aguantar así aínda ben tempo e a min observala de cerca. De vez en cando levaba unha man para retirar o cabelo de diante os ollos e devolvela de contado ao teclado sobre o que voaban os dedos.
Resultaba innegable que a conversación que mantiña non era intranscendente nin cun adulto. Pola maneira de agardar a contestación, de abrir os ollos e xesticular a cada resposta que recibía, supuxen que estaría enredando cun rapaz da súa idade, con alguén co que coqueteaba á sedución ou co mozo oficial en etapa de namoramento. Atopei máis datos para a miña hipótese cando vin que nos últimos cruces de diálogo, ela paraba, pensaba, deixaba ao aire un sorriso pillabán mentres decidía a próxima frase e, lograda, pillada na súa esencia, se lanzaba de novo sobre o aparato para lle dar a réplica adecuada. De súpeto, sen contar para nada con tal posibilidade, cansa de estar dereita, viu que había sitio no meu banco e veuse sentar onda min para continuar máis cómoda coa súa conversación electrónica. Non, non fun tan indiscreto como para intentar ler algo na pantalla. A curiosidade non chega a desculpar tanto. Pero si podía ver aínda máis de cerca o seu sorriso, as dúbidas que a asaltaban, como se estremecía o seu corpo ao ler algunha das mensaxes. Estaba claro: sería o seu mozo, tanta ledicia e sorriso non se pode deber a outra razón. E nisto, en plena subida de orgullo pola miña capacidade de observación, dedución e perspicacia, ela pecha o móbil nun xesto automático tan rápido como repetido, érguese e bota a correr. Nun instante véxoa abrazada a unha monxa velliña, pequena, cun sorriso enorme e un hábito azul nada adecuado para tanto sol. E oio perfectamente como a moza lle di despois de bicala con adoración: Non pensaba que estabas tan cerca, como me escribías que non sabías ben onde era o parque no que te agardaba...

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

ALERXIA AO COMPROMISO

Morremos coa calor. De súpeto, como a traizón, un aire africano queima a nosa alma igual que as primicias de PJ Rodríguez nos obrigan a suar tinta china cos trasacordos, mentiras e contabilidades B do extesoureito do PP. Rajoy, inmutable, persiste na súa táctica de silencio agardando que o tempo, remedio para todo mal, poña as cousas no seu lugar: os que non o puideron tombar nun primeiro intento, tampouco o lograrán no segundo. E así segue España, derretida, agarrándose a esperanzas mínimas só polo desexo de esquecer o pesadelo. Pero mentres se derrete o país no inferno do paro, da corrupción e da deslealdade, a min, frívolo de verán, o que me leva o sentido é a decisión de Stacy Keibler. Se cadra o nome non lles di nada de primeiras, pero se lles axudo dicíndolles que era ata hai nada a última moza de George Cloony entenderanme. Stacy Keibler tivo a valentía de deixar guindado ao solteiro máis cotizado do planeta sen que se lle movese un cabelo. Colleu o teléfono e chimpoullo sen preámbulos: George, isto non marcha; ti en Europa, eu en América, sen nos ver, cada un ao seu, non é vida; amor que non se ve, non é amor; ademais, querido, eu quero formalizar esta relación, así non me interesa, gustaríame ter fillos, e ti non queres; non debemos perder máis tempo: aí te quedas en Berlin rodando a túa próxima película, eu continúo cos meus plans a este lado. Así, sen sentimentalismos nin ambigüidades: non me interesas e aí te quedas. Se non teñen a imaxe da señorita na cabeza poden recorrer a internet, nun instante se farán idea do porte, talla, peso e constitución ósea da exloitadora profesional. Porque se tamén é modelo, o condicionante esencial desta decisión parece máis ben deberse á súa condición de loitadora. Como seguro se imaxinan, Clooney levouno con moita elegancia, continúa sendo amigo dela e aquí exista paz e gloria, que dous anos son suficientes para unha relación dun actor tan intelixente como atractivo de quen se di que é alérxico ao compromiso. O que non fuxiu de afrontar o amor como algo máis que dous anos de efervescencia foi o director de cine Linklater. Na súa última película, “Antes do anoitecer”, completa a triloxía (“Antes do amencer” e “Antes do atardecer”) redondeando un filme magnífico. Perfectamente defendido pola sincronía entre Ethan Hawke e Julie Delpy, “Antes do anoitecer”, ambientada en Grecia, é unha película que merece que a vexamos dúas ou máis veces. Deixando de lado a mestría que conseguen director e actores na naturalidade dos diálogos grazas aos plano secuencia, o traballo de guión que se agocha debaixo de cada discusión, sedución, petición de contas, agravio, agresión e confesión é único. Sen desprezar a ambientación e belos planos que Kinklater aproveita de Grecia, a preza podería dar nunha grandiosa obra de teatro onde dous personaxes, nalgún caso seis máis para complementar, indagan na dureza do compromiso amoroso. O encontro de muxicas é ben coñecido polos seus efectos embriagadores; o atardecer antes de se decidir por comprometerse e aproveitar as vantaxes de tanta atracción e namoramento tiran e apuxan para que a maioría acepte o reto (isto atacouno o actor nas dúas primeiras propostas); o anoitecer, proposta última, abraza sen medo as consecuencias do compromiso: un fillo medio abandonado pola decisión, a loita diaria para criar dúas fillas froito do novo amor, a culpa polas consecuencias do divorcio, as ataduras culturais do home por selo, as cadeas da muller por ser muller, a frustración do diario, o óxido que vai corroendo o sexo coñecido, os celos, a desconfianza, todo un magma de sentimentos e dúbidas, temores e frustracións que se enredan nun diálogo fluído, auténtico, crible, continuo, coma se non contase coa máis mínima interrupción. Un diálogo fondo e realista, sen sentimentalismos baratos, directo e intelixente, defendido á perfección polos protagonistas. Unha película, repito, para ver varias veces porque cunha visión única foxen moitas das propostas e réplicas que merecen ser pensadas con calma. Os protagonistas de “Antes de anoitecer” non temen ao compromiso. Pero sofren as súas consecuencias. Sen embargo, o final do filme mantén idéntica calidade e intelixencia: nunha mestura de rabia e sedución, de perdón e fartura, os protagonistas deixan aberto todo un mundo por diante, porque iso é o que ten o compromiso: dá pé ao futuro. É moito supoñer, pero tal vez Stacy Keibler desexaba vivir coa intensidade que esixe o compromiso unha historia de amor na que o realismo dese pé ao futuro. Se cadra Cloony é dos que corta antes de que calquera compromiso obrigue á responsabilidade, ao resentimento, ao fracaso e ao esforzo intenso que supón aceptar o ciclo completo do amor. De calquera maneira que sexa, polo lido, todo indica que estes dous belos e afamados modelos públicos, polo menos nesta ocasión, non coñecerán o mel nin o sangue de antes de anoitecer. Son as vantaxes e inconvenientes da alerxia ao compromiso.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

martes, 9 de julio de 2013

ESTUPIDEZ INHUMANA


DÍXOO Soraya: chegou a hora do sacrifico dos políticos. E probablemente nos soou ben, gustounos, porque vai sendo hora, pensamos, que o sacrificio toque a esa caste que non demostra con frecuencia especial capacidade para atallar os problemas. Pero de frase tan ben calculada para untarnos cun pouco de mel os labios, nada se deduce sobre os sacrificios que se derivarán desa reforma da administración que promete aforrar 37.700 millóns de euros e para o seu adelgace e racionalización non se ve necesidade de suprimir Senado nin deputacións. Deixemos as últimas, coñezo a teoría do presidente Louzán segundo a cal, de desaparecer estas, os concellos pequenos quedarían na máis absoluta miseria, de aí a súa indispensable función... Coma se non deberan desaparecer tamén os concellos pequenos. Pero aparquemos agora isto, o que realmente me intranquiliza é o temor a tocarlle ao Senado, porque se en algo existe acordo social indiscutible é na inutilidade desta cámara.
Como o problema territorial é unha das materias pendentes que queima aos políticos e á que todos temen, non parece previsible que se atrevan a presentar unha reforma seria da Constitución para articular un Estado Federal ben definido en competencias, financiamento e lealdade. De facerse poida que aparecese unha función clara para os senadores, pero como disto non existe nin traza, non deixo de preguntarme como é posible que este país se permita unha residencia da terceira idade de luxo asiático para políticos acabados e aos que convén manter en nómina e boa calidade de vida antes da xubilación real. Coñezo as escusas de quen rodeado de corrupción cala o pico: que a supresión sería o chocolate do loro, que non é realista anular unha institución do Estado con tanta alegría, que se xeraría un problema de repercusións incalculables...
O peor é que moitas das razóns que manifestan en público tamén as cren en privado, tal vez por iso ningún toma medidas. Observando tanta reticencia e indecisión un chega a pensar que non esaxeraba tanto Keynes cando, despois dunha viaxe por Escocia acompañando a 50 políticos da época, lle escribiu ao seu amigo Duncan: "Son horribles. Creo que algúns son de algunha forma o lixo da sociedade, pero descubrín algo que antes non cría posible: os políticos compórtanse na vida privada e din exactamente as mesmas cousas que en público. A súa estupidez é inhumana".

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

REZOS POLAS FINANZAS DO VATICANO

Coincidindo coa elección do Papa Francisco, tivera a nada ortodoxa idea de escribir un artigo defendendo que Bárcenas sería un simple acólito, un recadeiro menor dentro do tenebroso e cheirento sistema do funcionamento económico do Vaticano. Os expertos cos cartos sagrados saben máis de xofre e ulido a pecado do que o cara lavada de Bárcenas, con non ser manco, puido aprender durante os anos nos que muxiu para o PP e para si mesmo feixes de billetes de cincocentos. Realizar tal comparación naquel momento no que Francisco acaparaba tódalas portadas pola súa humildade, defensa dos pobres e case santidade súbita, causou gran tristeza a un amigo párroco que me le con fidelidade. Agora, díxome, precisamente agora que vemos unha miga de luz e esperanza, tes que meter o dedo na chaga... Non quería naquel momento nin agora tampouco arrefriar a esperanza de ninguén, pero parece innegable que nas finanzas do Vaticano cheira a podre. Os últimos datos coñecidos insisten en facernos pensar que arredor dos cartos benditos anda máis a mafia que unha contabilidade clara, honesta e ben dirixida. Con ser moitos os pecados da institución, o que non debe asustar, é propio dos humanos e das súas institucións caer no pecado, o do do goberno dos seus bens e finanzas paréceme o maior. Non coñecemos institución perfecta nin santa. Caer na inxenuidade de esixirlle á Igrexa unha conduta sen tacha nin miga de mancha escaparía do realista. Pero aceptar que as finanzas do Vaticano despidan o cheiro dunha cova de mafiosos paréceme dunha laxitude impropia da relixión que ten por motivo central da súa mensaxe a defensa do amor, sobre todo aos pobres. Coa elección do novo Papa, os medios entregáronse por completo durante as primeiras semanas á propagación de cada un dos seus xestos, aínda que moitos non deixasen de ser mero populismo, e a unha beatificación temperá que me pareceu desproporcionada e sen sentido. Como soe ocorrer con estes picos de euforia, de contado o Papa pasou a segundo plano e deixou de aparecer cada día nas primeiras de xornais e telexornais – e menos mal, de seguir con aquela popularidade inicial podería ser un auténtico calvario mesmo para o representante de Deus na terra-, sendo a cada paso menos analizadas as súas palabras e cada un dos seus xestos por mínimo e insignificante que fose. Mais é agora, paréceme, cando de verdade merecería a pena analizar a transcendencia das medidas que o Bispo de Roma poida estar tomando. Algo se move no Vaticano. Estouran fechaduras de lacenas para as que nin o mesmo Papa parecía ter chave. Será doloroso. Federá. Escandalizarémonos. Seguro. É inevitable. Por pouco que se saiba, se realmente se limpa unha miga esa cova cuberta de balor, o que de aí saia cheirará, ofenderá aos ollos, clamará xustiza e obrigará a moita penitencia para alcanzar o perdón. Pero dalgunha maneira había que comezar. Se realmente é Francisco quen está detrás desta purificación dolorosa e escandalosa que asoma polas ventás do Vaticano, benvido sexa o novo Pontífice. Rouco Varela é amigo de invitarnos á oración cando se presentan problemas serios de veras. Se o paro non ten traza de mellora, recoméndanos rezar; para que os desafiuzamentos non causen tantos estragos e dolor, que recemos dinos monseñor; se a Casa Real pasa por momentos delicados, el reza e pídenos que recemos con el polos monarcas e achegados; cando é a unidade de España a que corre perigo, tamén nos recomenda idéntico remedio: rezo, rezo con paciencia para conseguir obxectivos difíciles e complexos. Pois permitirame neste momento o Presidente da Conferencia Episcopal que lle dea unha inofensiva recomendación: rece moito para que se aclaren as finanzas do Vaticano. Rece con fe e sen desmaio. Faralles moita falta a oración constante, activa e confiada. E aínda así, por se non chegase cos rezos, apoien aos que pretenden limpar e democratizar e racionalizar e cadrar como Deus manda as contas da Igrexa. Non hai escándalo maior. Nada torce nin vela máis a ledicia da fe que ver as prácticas e métodos financeiros da Igrexa. Que non resistan a transparencia e controis de calquera corrupto partido dun país corrupto, que non soporten a inspección da máis débil auditoría que resistiría unha caixa de aforros, que trafiquen e voen os billetes da Igrexa en avións privados coma os de calquera cartel da droga ou que os administradores dos cartos de Deus gasten maneiras e gustos ao estilo dos xefes do crime organizado, non son condutas doadas de aguantar nin para os que presumen de fe de carboeiro. Se o Papa Francisco vai polo camiño de sanear as finanzas do Vaticano, escolle o camiño do Evanxeo moito máis que con actos populistas que só son primeira páxina dun día e fame para o resto do ano. Pero para isto necesitará, ademais da oración de Rouco e cantos a el se unan, da valentía e sabedoría para continuar e non ceder ás tentacións do demo, que serán moitas e moi arteiras.


PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

lunes, 1 de julio de 2013

6,5 PARA TODOS


A IGUALDADE perséguese desde a base cun ensino público excelente. Desde que o neno entra no sistema escolar, este, se pretende ser igualitario, haberá de lle proporcionar atencións que anulen aquelas desvantaxes que por procedencia social, dificultades de aprendizaxe ou situacións específicas efémeras lle causen atraso ou dificultades para progresar como é debido. Un sistema público ben dotado, cun profesorado altamente cualificado, rigoroso e ben valorado socialmente, cunhas leis estables, tenderá por forza a ir procurando que todos segundo as súas capacidades, con independencia das súas posibilidades económicas, alcancen os obxectivos máximos. A igualdade gánase desde a atención esmerada aos niveis básicos, deféndese nun ensino medio ben programado, cunha formación profesional prestixiosa e ben conectada co mundo do traballo e seleccionando aos mellores, aos máis brillantes e esforzados para a vida universitaria.
Non funciona ben unha sociedade cando todos aspiran -non por capricho, senón porque a realidade así o confirma- a realizar estudos superiores porque, con ser triste o futuro, é o menos malo. Á universidade deben acceder os mellores, pero os mellores seleccionados en igualdade, non por caste ou nivel económico. Nun bo sistema educativo público debería darse por suposto que quen accede a eses estudos é porque, tanto por capacidades como por esforzo, está en disposición de enfrontarse á súa esixencia. O que o Estado debe garantir é que ningún estudante deixe de realizar os estudos por dificultades económicas. Non é, entón, a intelixencia ou o esforzo a variable principal na concesión dunha bolsa, senón a declaración da renda. Non son as bolsas un premio aos estudantes pobres que son listos e sacrificados. Son a garantía de que calquera que chega á universidade, superados os controis que o sistema establece, poderá estudar en idénticas condicións que calquera sen que a súa pobreza llo impida.
Outro debate é se a universidade debe ser máis esixente, se o Estado debe custear en tan alta porcentaxe os estudos universitarios para todos ou se convén suprimir convocatorias nas que se poden eternizar alumnos indolentes. Se do que se fala é de conceder bolsas, o factor de maior peso buscarase nun nivel de renda que se considere límite. A partir de aí, rigor, esixencia, control e requisito de excelencia por igual, é dicir: 6,5 para todos.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

OS OLLOS DO MONSTRO

Malo caer nas garras de analistas de monstros. A propósito do caso que nestes días se xulga nos tribunais, o referido á acusación sobre un pai como culpable de facer desaparecer de maneira espantosa e case incrible aos seus dous fillos pequechos, a restra de especialistas que se apuntan de maneira frívola a opinar nos medios, especialmente na televisión, fai tremer. Psicólogos, criminalistas, forenses, seguidores de sucesos macabros, atrevidos todos, analizan, sentencian e conclúen cunha lixeireza que non tranquiliza. E todos, paréceme, sen moito fundamento nin datos para a análise, agás o prexuízo de partir da convicción de que se alguén fixo o que se trata de xulgar, por necesidade haberá de concordar cunha personalidade e características que se presume lle son propias. Deixando a un lado as complicacións que se derivan de xuízos paralelos nos medios con tanta e indiscutible repercusión, tanto sobre os profesionais da xustiza coma sobre os membros do xurado, parece evidente que hai casos sobre os que a opinión pública parte dun xuízo previo case sempre ben adobiado polas opinións desta lexión de analistas que se prestan a pontificar en tódalas cadeas cunha seguridade e convicción que as ciencias ás que din acollerse non lles deberían permitir. Todos somos lixeiros coas primeiras impresións que nos facemos dun personaxe público e deixámonos levar polo inmediato xuízo de ver no rostro, no vestir, no porte, en frase illadas e fóra de contexto unha actitude ou conduta que se axusta aos nosos esquemas mentais. Pero se afirmar con certa alegría que Bárcenas, Correa ou “El Bigotes”, chulos os tres, dan a imaxe de no ser precisamente cidadáns con dedicación exclusiva a servir nos comedores de Cáritas, non é idéntico a extraer conclusións de dubidoso fundamento científico sobre o carácter, actitude, conduta ou xestos dun cidadán ao que se está xulgando dun crime horrendo. Cantos dos especialistas en linguaxe non verbal coincidirían en extraer conclusións sobre a mirada do acusado Bretón se non se partise da previa repugnancia por sospeitar o que se sospeita? Noutro contexto, sen coñecer nada da historia, presentados os retallos de tres miradas, catro frases ou dous movementos desa persoa atreveríanse a sacar idéntica restra de características da personalidade e mesmo do seu temperamento? Se someteramos á visión dos escasos datos obxectivos a varios especialistas neutros, completamente ignorantes da acusación que pesa sobre este home, atreveríanse a ditar tantas e tan claras conclusións sobre a súa conduta? Invítoos a unha hipótese. Seleccionen as imaxes que queiran do acusado, metan nun cuarto a catro expertos da conduta completamente limpos de información previa sobre o suxeito e cóntenlles a seguinte historia. O home que teñen diante, despois de axudar ao seu país en misións de emerxencia, a última no terremoto de Lorca, no que manifestou unha conduta tan valente coma xenerosa, sofre a desgraza de perder aos seus fillos nunha riada recente que llos arrapañou diante dos seus ollos. Velaí o teñen despois do acontecido. Que ven na súa mirada, no seu andar, nas súas palabras? Pensan que un só deles afirmaría coa rotundidade coa que se está facendo nestes días que é un ser que demostra unha mirada fría, calculadora, malvada sen dúbida? Atreveríase algún a deducir que detrás desa actitude corporal se agocha o cálculo e a malicia dun manipulador enfermizo, a friaxe dun ser que mide cada unha das súas accións con intención de lle sacar tallada a longo prazo? Máis se inclinarían, coincidirán comigo, por ver ansiedade, desolación, culpa que o inhibe, bloqueo despois da traxedia, temor difuso, lixeira perda do sentido da realidade, dor tan insoportable que é incapaz de reaccionar como reaccionaría alguén que non pasase por momento tan dramático. Debemos por isto anular toda obxectividade e carencia de valor nas apreciacións sobre a conduta? Non tal. Pasar dun extremo ao outro entraría no mesmo grao de lixeireza. Simplemente se trata de alertar do perigoso que pode resultar entrar na efervescencia dos prexuízos para revestilos de aparentes probas científicas. Fraco favor lle fan ás ciencias da conduta os que a esta análises se prestan. A conduta, os sentimentos e emocións dos humanos, sobre todo se tratamos de averiguar se son uns repugnantes criminais, esixen un tempo de estudo, respecto, meticulosidade e discreción que non me parece que se lle estea a dar a este caso, como xa anteriormente non se lle dera a outros de semellante repugnancia polo inexplicable e doloroso da súa execución. Facer xustiza esixe unha prudencia exquisita, unhas formas rigorosas, uns procesos escrupulosos. Axudar a formar xuízos paralelos fundándose en miradas extraviadas ou xestos alegremente elevados a demostración de maldade pode non ser máis que un feble divertimento causado por lixeiros analistas que axiña lle ven os ollos ao monstro. Non se di noutras ocasións que o verdadeiro malvado é o veciño normal sobre o que ninguén sospeita nada e saudamos cada mañá no ascensor coma un cidadán correcto e amable?



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA