lunes, 27 de febrero de 2017

OS ANOS OU DÍAS DO LIXO

         Miguel Delibes, referíndose aos últimos anos da súa vida, fartouse de dicilo: eran anos que sobraban, de lixo, inútiles. Instalado nunha depresión severa despois da morte da súa muller, sen ánimo nin forzas para escribir, dicía, nin unha cuartilla cun mínimo de coherencia e sentido, esgotado físicamente, despois deste punto sen retorno, aceptaba, non compensaba vivir. Segundo as súas manifestacións, en determinadas ocasións, alomenos no seu caso, non era preciso vivir tanto. Chega un momento no que  a vida está esgotada, non dá máis de si, xa cumpriu co seu obxectico e prolongala máis é un martirio innecesario. Lázaro Carreter coincidía con esta visión. Nunha das últimas entrevias que concedeu engadiu un aspecto ao dito por Delibes: ademais de ser anos de lixo, se un é conscienente, peor. Opinaba o profesor que, cando o deterioro físico é tan grave, como era no seu caso, e de nada do que un desfrutaba podía seguir gozando, a consciencia, ter a cabeza no seu sitio, lonxe de ser unha vantaxe, significa un serio inconveniente. Amargado e canso polo declive físico, Carreter preferiría non verse así, non experimentar en propia carne as miserias do declive do corpo, non ser consciente de que a vida podrece coma unha froita pasada de tempo. Verse así amargábao, iso non era vivir.
         No sentir popular, esta idea tamén está moi estendida. Co tempo que agora se vive, en situación limite por accidente ou discapacidade manifesta, non é raro escoitar nos actos de pésame oun enterro a frase que o resume todo: “Para estar así, mellor que Deus o levase”. E tal maneira se lle traslada aos seres queridos, non tanto por consolo, senón por puro convencemento. Xa non digamos nos casos extremos, aqueles nos que por enfermidades de aniquilación plena do eu, deixan ao ser  nun estado inconsciente, vexetativo, que mesmo fan dubidar filosóficamente  de se iso é vida ou non. Expertos en Alzheimer alertan que incluso estes enfermos máis deteriorados responden por momentos a estímulos de afecto, de contacto corporal, pero quen teñen que atendelos  desconfían de tales afirmacións. Desesperan diante da desorientación espacio temporal, das agresións ou prantos, da perda de control de moitas funcións parasimpáticas que fan do enfermo un ser desvalido, incomprensible, acabado. A compaixón, piedade e responsabilidade ética que nos distingue doutros seres vivos anímanos a coidar e tratar co maior respecto a estes enfermos, sexan familia ou por simple obriga profesional, pero cando a morte chama por eles parece que Deus entrou en razón e remata co calvario ao que todos estaban condenados, proporcionando un alivio coma se a morte, caso raro, fose unha bendición. Case coma un paradoxo: aquelo que máis tememos, o que nos impulsa a fabricar maior número de estratexias para distraela e aprazala, en determinados momentos convertese en algo polo que clamamos, supiramos, non experimentamos rubor en dicir: “ Se Deus o levase...”. Iso mantendo a conduta socialmente aceptada, porque se escaravellásemos no interior fondo e oculto o que lle escotariamos probablemente a moitos sería: “A ver se dunha puta vez morrese”.

           Prepararse para morrer non é asunto doado. Por iso  optamos pola evasón. O medo alimenta a incredulidade de maneira que estamos diante dela, da morte, e aínda non a vemos, tocámoslles case cos dedos e aínda non o cremos. Coma se na medida en que se aproxima, os autoenganos cos que comungamos, por débiles que sexan na súa argumentación, resúltasen relativamente tranquilizadores e fortalecedores da incredulidade. Ningún momento resulta adecuado para morrer. Sempre é cedo. Por iso son máis cribles e merecen atención esas persoas lúcidas e intelixentes que aceptan e declaran abertamente que sobran anos e chega un punto no que a morte debería estar máis atenta e presentarse sen tanta lentitude. Eses anos que moitos, de maneira consciente e voluntaria,  consideran inútiles, de lixo, enfróntannos a unha seria e irrenunciable decisón moral. Poderían optar por acurtar eses anos, días, do lixo? Deben as leis, respectando valores incontestables, definir as condicións nas que estas persoas poden libre e dignamente acabar cos anos do lixo? Non nego a transcendencia e finura coa que isto debería lexislarse,  moito máis se nos toca decidir por outros completamente incapacitados, perdida toda posibilidade de decisón propia. Pero a estas alturas, coas habilidades mecánicas que a tecnoloxía médica conta para prolongar o fío mínimo e último de signo vital, ás veces máis parece crueldade que defensa da vida, martirio que afán por curar, manter con vida a aqueles que padecen auténticos anos ou días de lixo, que sobran, que non aportan nin dan nada ao que foi vivir.

sábado, 25 de febrero de 2017

NOVENTA ANOS MÁIS

NOS medios está de moda falar de enfermos valentes diante da morte, sobre todo aqueles que pasan polo calvario do tratamento contra o cancro. Modelos, d­eseñadores, políticos e cantantes aparecen como loitadores contra unha enfermidade a cada paso máis frecuente, talvez porque vivimos máis. Eu non estou moito por estas valentías. Creo que situar a morte como asunto bélico non aporta gran cousa. Esta guerra está perdida. Padezamos ou non cancro, a morte ganará. Sabido isto, somos todos débiles, pouco esforzados, lacazáns que non poñemos da nosa parte para atrasar a morte? Se diso dependese... Quen sofre a gran inxustiza dunha enfermidade que anuncia a morte por entregas, que valentía pode demostrar por adaptarse á mala sorte por morrer a idade moza ou despois de acollerse aos avances médicos para retrasar ou mellor vivir os días que lle quedan? 
Máis que valentía entendo que o que nos corresponde é unha boa preparación para morrer. Preparación da que todos fuximos pola ilusión da inmortalidade. Ninguén dubida que a morte será o destino final entre este breve tempo de consciencia e a disolución final do noso eu. Pero a forza vital indúcenos a unha ilusión de inmortalidade na que nos instalamos ata que algúns padecemos o despertar brusco diante da confirmación científica de que as células aniquiladoras se están reproducindo imparables para acabar con nós en tempo contado. Este despertar dramático anula a ilusión de inmortalidade e sitúate na certeza de que vai ser, xa, pronto. 
Mais, aínda espertos, non valentes, os avisados de que os que morren non son sempre os outros, de que a gadaña agarda na volta da esquina, aumentamos a nosa incredulidade en proporción á cercanía do pasamento. Somos hábiles creadores de ardides, narcóticos misericordiosos ou estimulantes extáticos, como os califica J. Barnes, cos que distraemos a evidencia. Cada quen ármase dos propios narcóticos e, incluso ríndose da falsa ilusión de inmortalidade, acóllese á evasión como mellor sabe. Meu pai, que non é ningún heroe valente, camiño dos 91 –convencido de que eu, con 64, noutro tempo sería un vello en idade para morrer–, utiliza a ironía para se tranquilizar. Non para de anunciar que non perdeu a cabeza e sabe que o desenlace está a caer e irá pronto para o burato. 
Como dende a cociña se ve a igrexa e o cemiterio, mira dende a ventá e señala o seu próximo leito, sabe a quen terá por veciño e promete longas conversar con el. Así de simpático pasa gran parte dos días alimentando a incredulidade sobre a certeza que o ameaza. Pero nun destes días, despois de que lle dese un desmaio, trantando de convencelo de que a culpa non era do marcapasos, senón da súa excitación diante das visitas e do seu afán por se comportar coma se fose mozo, deixou de buscar excusas e parecía que aceptaba que era a vellez e nada máis a causa dos seus vaídos, co que conviña acatar o ditame fixo da inmiencia. Estando nestas explicacións, pensando que o tiña convencido, resaltado a gran sorte de estar lúcido e autónomo á súa idade, pregunteille que máis lle podía pedir a esta vida. Contestoume sen miga de ironía: “Vivir outros noventa anos máis”.

domingo, 19 de febrero de 2017

QUERO A CABEZA DE ÍNIGO ERREJÓN

VIN OUTRA vez nestes días a película de Sam Peckinpah titulada : “Quiero la cabeza de Alfredo García”. Unha película na que o estilo de Peckinpah imponse entre as paisaxes de México, a terrorífica aventura dun impulso vital apabullante e unha dose de violencia extraordinaria. Todo para indagar a fondo nas motivacións dos seres humanos, na ambición e na vinganza, no desexo e na morte. Unha película que os dirixentes de Unidos Podemos non deberían esquecer. Non llela contarei polo miúdo, pero para refrescar e saber de que vai, lémbrolles que abre o filme cunha imaxe case pastoril dunha rapaza que desfruta e soña cos pés metidos no río sobre o neno que leva dentro e remata co bautizo do mesmo entre unha “balacera” interminable ata que o canón dunha pistola asoma nun primeiro plano glorioso apuntándonos a todos moi de cerca. No medio, a vinganza dun rico hacendado mexicano disposto a dar un millón de dólares a quen lle entregue a cabeza de Alfredo García, o pai do que será seu neto. Detrás da cabeza de Alfredo García e dos cartos que ela representa vai a cámara durante minutos de suor, alcohol, moscas e sangue ensinándonos as contradicións do amor e os sacrificios da amibición.

A irrupción de Podemos en España é un exemplo de como o atrevemento duns politólogos de departamento universitario - lugar non que sobra tempo para aburrirse e dá pé a que se lle veñan a algúns ideas salvíficas á cabeza- , sabendo do descontento e da crise do país, ulindo o fastío de moita xente, pero sobre todo o dunha xeración que o recibiu todo para ver agora que se pode quedar sen nada, crea un partido que representa o espírito chamado do 15M. A planificación funcionou como ninguén sería capaz de apostar cunha rapidez e eficacia pasmosas, dignas de estudo para politólogos futuros en departamentos de políticas e tamén xa de polítologos en activo que reflexionan nos medios. En tempo de nada ascenderon case aos ceos e chegaron a crer a súa propia fantasía revolucionaria, talvez alucionados polas viaxes a Venezuela: gobernar nun país coma España, europeo, democrático imperfecto, pero xa asentado nas regras de funcionamento da UE. Cocidos neste éxito tan rotundo, reunindo ideas en círculos e profesando nunha democracia directa e nun compromiso ético ilusos, foron perdendo o sentido da realidade, o ulido, a humilade, e deixáronse vencer en tempo de nada pola ambición, a precipitación e o o non recoñecemento de que para a acción política estaban moi verdes, pois do departamento da facultade ás institucións hai un abismo. Lear con grupos dentro a universidade é un xogo de nenos que leron catro libros sobre revolucións comparado con ter que lidiar cos intereses tan variados que unha sociedade esixe ao goberante.

Avanzaron con iluisión e contaxio mentres descubriron os fallos e corrupcións dos outros, pero instaláronse nun limbo ético, nunha limpeza e perfección impropias da natureza humana e moito máis de calquera organización. Así, cando as tres ideas básicas que admite calquera non deron máis de si e ás primeiras de cambio experimentaron que tamén eles eran mortais, corruptibles, ambiciosos, traidores e ilusos, sacaron os coitelos e desenganaron para sempre a unha boa parte dos seus electores. Se cando estiveron en opción óptima de demostrar que eran humildes, recoñecían que os tempos non estaban chegados, era suficiente con pasar á oposición e colaborar incluso con apestados (Ciudadanos e Psoe) para aprender, para conseguir tres esixencias fundamentais e liquidar do poder á dereita, evitando unhas novas eleccións, outro galo cantaría. Pero engatusados por enquisas manipuladas, por opinións sesgadas, cegados pola cercanía do poder, incluíron no seu desprezo a todo o que estivese á súa dereita, co que recibiron o resultado merecido: estades verdes, muchachos, toca esperar. E o que esperarán. Non volverán a ter outra oportunidade igual. Pasoulles o sol pola porta. Aprenderán en cabeza propia e saberán que dilapidaron millóns de votos que nunca máis recuperarán.

No último congreso impúxose a cabezonería deste erro orixinal. Pagarán o seu pecado. Poden realizar o teatro que desexen, seguir utilizando as redes, tendo moitos seguidores nelas, parecéndolles que seguen sendo moitos e moi unidos. Espellismos do deserto. Quedarán reducidos a un partido de esquerdas minoritario, revoltoso, moi aplaudido polos seus, pero nunca máis con posibilidades de acceder ao poder, a no ser que nos futuros tempos parlamentarios aprendan que sós están vencidos. Os ganadores esixirán a cabeza de Errejón, e haberá que se atreva a mancharse de sangue para ofrecela en bandexa ao patrón, pero ao final, nunha auténtica “balacera” ao Peckinpah, acabarán morrendo tantos polo camiño que só quedarán catro pistoleiros sen pés nin cabeza. Que desfruten da cabeza de Errejón, será a súa última satisfacción antes da morte lenta.

sábado, 18 de febrero de 2017

COMIDA CON MAR DE FONDO

O RESTAURANTE ten sona na illa. Dirixido por un francés, sen que a comida sexa excepcional, o máis atractivo é a inmellorable situación da súa terraza enriba do mar. A vista, se o día está claro, tingue os ollos de azul. Na mesa da beira (a cada paso os restaurantes xúntanas máis, de maneira que invitan aos comensais a estar pendentes das próximas, xa non digamos se un é curioso case patolóxico), un home fala alto e sen filtro indicando na construción do seu español que é galego de fala. Xa máis cerca dos 60 ca dos 50, baixo pero forte, colorado de fazulas e nariz, mostra un torso de corpo esculpido polo traballo.
Non queda lugar á dúbida: eses brazos, ese tórax, non son de ximnasio nin de correr cos auriculares nas orellas, vese que houbo traballo de albanel, de cargar con pesos, de andar exposto ao sol. Dun moreno que regaña na pel, con pelo crecho, un bandullo considerable e a boca case sempre chea, non para de pontificar sobre todo o que se lle pasa pola cabeza. 
Non cómpre presumir de observador para deducir que é un dos moitos galegos que chegaron á illa na época de bonanza para traballar na construción, seguro que moitos dos edificios a medio facer que se elevan en outeiros mirando ao mar estiveron promocionados ou construídos por el. Viste unha camisa azul que talvez lle acaería ben se fose máis formal, pero así, aberta case ata o embigo e dobrada nas mangas por riba do cóbado, querendo aparentar mocidade, danlle un contraste chamativo. Come e bebe (albariño) con ganas e gozo. E fala. 
Ela non fala. Enfronte del, pero coa cabeza xirada cara o mar, a moza negra apenas proba bocado. De cada prato que o acompañante devora, ela proba sen ganas dous ou tres bocados. Mentres el manexa o garfo con violencia, ela, delicada, leva o seu á boca de vez en cando, desmotiva, e mira ao mar. Como non fala non dou adiviñado a súa procedencia. Pola color podería ser de Angola ou Mozambique, ou cubana, da República Dominicana, non de Kenia. Sen ser fermosa de rostro, os rasgos xuvenís (non pasa dos 35) dominados por uns ollos enormes que se ven decididos a tragar o mar, resultan moi atractivos. O corpo é imponente. Esvelta, non arame nin pau, senón labrada pola natureza nunha redondeza como esculpida por Praxíteles, exhibe a través da blusa sensualidade pura. 
Non dou decidido se a súa actitude obedece á serenidade ou á resignación, talvez ás dúas, aprendidas na súa viaxe na busca dunha mellor vida. Pero non ri, algo que sempre aporta moito dun corpo (a de cousas que di o corpo de nós ...). Avanzando xa para a sobremesa, o galego eleva aínda máis a voz, a botella de albariño bebeuna el só. Por fin, ela, apartando os ollos do mar, pero sen mirar directamente para o home, di: “Nos vamos, pues, amor?”. O home acepta, remata a segunda copiña de licor, pide a conta e saca do bolso do pantalón un feixe groso de billetes de 50 prendidos por un triángulo metálico. Deixa unha boa propina. Despídese do camareiro con familiaridade e ponse a andar. Detrás, cun ritmo e flexibilidade que só a natureza regala, con andares de deusa, en silencio e triste, acordándose se cadra da familia que el mantén en Galicia e da que lle ten falado nos momentos de intimidade, a moza ségueo cunha indolencia e fastío que non garanten mar calma. 

domingo, 12 de febrero de 2017

RAJOY? MARIANO RAJOY? AQUÍ TRUMP

Debe ser difícil manter unha conversacón con tradutor polo mediol. Javier Marías ten páxinas de humor fino sobre as relacións entre tradutores e políticos. Como Rajoy non fala inglés e Trump non sabe español nin creo que o desexe aprender, imaxino que a conversación puido ir por calquera lado. A información que nos proporcionaron foi escasa, pero é que probablemente non había moito sobre que informar. Que se pode dicir en 15 minútos, tradutor por medio, entre dúas persoas que falan sen querer dicir moito? Non se estrañen, pero entre o que un presidente e outro se dixeron non creo que difira moito da conversación que lles relato.
Trump: Bo día, presidente Rajoy. Fálalle o presidente dos Estados Unidos de América, o país primeiro e máis grande sobre a terra.
Rajoy: Boas noites presidente. Seino, sei que o seu país é moi importante e por iso nós queremos unhas relacións cordiais e que favorezan os mútuos intereses
Trumpo: Canto gasta do PIB en asuntos militares, Rajoy? Chega ao 2%?
Rajoy: Xa sabe, presidente, que somos un país serio, o que máis está medrando na UE, un país ao que lle gusta facer a cousas como Deus manda, con sentido común.
Trump: Canto pensa gastar en defensa, presidente?
Rajoy: Nós intentaremos chegar a unha cifra razoable. Sabe que a nosa ministra de defensa, Dolores de Cospedal, é umha muller moi competente e está disposta a colaborar.
Trump: María Dolores do que?
Rajoy: Cospedal.
Trump: Pois que Cospedal me mande un informe da previsión de gasto canto antes para que os meus asesores o estuden.
Rajoy: Por suposto, presidente. Tomareino como algo prioritario. Por certo: non lle viría ben un mediador entre os países de fala hispana e a UE? Eu, encantado, estaría disposto a...
Trump: Iso non corre présa, amigo Rajoy. Diso xa nos encargamos aquí.
Rajoy: Por suposto, por suposto, non dubido...
Trump: Que tal o clima por Madrid?
Rajoy: Algo frío, presidente, pero polo que lin nas noticias, nada que ver coa neve que cae por aí.
Trump: Ben. Agardo ese informe da señora María Dolores
Rajoy: Claro, presidente. Coñece España?
Trump: Pouco
Rajoy: Debería vir por aquí. Non sabe as marabillas coas que contamos. Eu vivin sempre nunha zona fermosa, Pontevedra, e perto temos un paseo que se chama da auga que é unha delicia para camiñar.
Trump: Non me gusta camiñar, presidente
Rajoy: Dicíao porque poderiamos facer unha excursión, virían os meus amigos a presidenta do Congreso e mailo seu marido, xente moi afable que lle gustaría coñecer. Poderiamos tamén, se quere, invintar a outros personaxes que sexan do seu interese.
Trump: Isto prolóngase, presidente Rajoy. Non me gusta pasear. Nin teño interese por coñecer á presidenta do Congreso. Estou moi ocupado con asuntos de transcendental importancia coma para ir de paseo cos seus amigos. E non o tome coma unha descortesía.
Rajoy : Por suposto que non, presidente, sei das súas ocupacións. Xa lle digo, en España gústanos facer as cousas ben, somos xente seria, podemos colaborar. E ous touros gústanlle? En Pontevedra temos unhas corridas en agosto de moita sona
Trump: Non. Non me gustan os touros. Non esqueza o informe da secretaria María Dolores.
Rajoy: Por suposto que non, presidente.
Trumpo: Polos paseos que dá é polo que ten vostede un andar tan marcial, Rajoy?
Rajoy: Pois... é posible
Trump: É que me fixei na televisón da útlima de reunión de Malta, anda vostede con estilo militar, iso gústame. Non esqueza o informe da señora María Dolores.
Rajoy: Por suposto que non,  presidente Trump. Que teña un bo día
Trump: Antes de pechar. Ten moitos terroristas en España?
Rajoy: Non. Nós iso témolo bastante controlado...
Trump: Pero vostedes non son ademais da UE de África?
Rajoy: Perdón.
Trump: Non son colonias súas Ceuta e Casablanca?
Rajoy: Melilla, Melilla.
Trump: Si, aí onde teñen ese bo muro con concertinas.
Rajoy: Facemos o que podemos, Presidente.
Trump: Gústame ese muro. Ben. Insisto: que me chegue inmediatamente ese informe do incremento de gasto do señora María.  Un saúdo.
Rajoy: Saúdos, presidente. Quería, por útlimo...

Pi,pi,pi,pi,pi.

sábado, 11 de febrero de 2017

CONTAXIO MUSICAL

NA mesma noite na que morreu José Luís Pérez de Arteaga rematei de ler O ruído do tempo de Julian Barnes. Unha biografía magnífica sobre Shostokóvich, que non só abre en canal a vida contraditoria do músico, senón as truculencias dun réxime tolo como foi o da morta Unión Soviética, sobre todo na época do sádico Stalin. Un réxime convertido nunha máquina infernal de persecución e morte asentado nunhas conviccións fanáticas que quebraban ao humano máis forte, atemorizaban á sociedade, convertían o vivir nun sen vivir constante asexando cando podería chegar a túa hora na que te viñesen buscar á casa para aniquilarte en alma e corpo.
Ningunha vontade resiste tal control, semellante inseguridade, a permanente inquietude de, por nada, ser declarado cumplable que culpa, verme que traiciona, miserable que renuncia a todo principio por seguir con vida. Unha vida triturada pola culpa da covardía. Delatar aos teus, renegar de quen admiras, defender o que non cres, humillarte ata pisar en ti coma se foses iso: un verme. Calquera neste ambiente rompe, canto máis unha personalidade neurótica coma a de Shostakóvich, a quen o don da música parece que lle anulase outras moitas habilidades necesarias para vivir. E foi no ben urdido libro de Barnes onde lin que o profesor Nikolayev definía a un musicólogo. Imaxinade, dicía, que estamos comendo ovos revoltos que preparou o meu cociñeiro. Vén un home que nin cociñou os ovos nin os está comendo, pero fala deles coma se para el non existen segredos sobre os ovos revoltos. Iso é, concluía, un musicólogo.
Nos obiturarios de Pérez de Arteaga aparece como musicólogo. Nada que ver coa definición do profesor Nikolayev. A voz de radio clásica non cociñaría os ovos, pero si sabía deles moito e con fondura. É falsa a idea de que para ser un bo crítico literario cómpre ser un bo escritor ou para analizar a música habería que ser compositor. Pérez de Arteaga realizou un labor fundamental na transmisión da música clásica neste país, ensinounos pezas que nunca sen el coñeceriamos, aprendemos a través das súa palabra de bo locutor, da súa facilidade comunicativa. Non só porque nos dixese sobre Mahler o que ninguén antes nos dixera, nin por retransmitir con tempero e coñecementos elevados, senón, sobre todo, polo sentido do humor, pola facilidade de pasar dunha banda sonora de calquera película á ópera máis recente, pola habilidade para transportar a música dentro de nós.
Para os que somos fieis a radio clásica, a morte de Pérez de Arteaga é unha verdadeira perda. Non sei se lle gustaría que o tratasen de musicólogo ou non, pero a súa voz acompañoume moitas tardes, con el conducín cara paisaxes abertos, en días de néboa, noutros de chuvia. Con el espertei moitos primeiros de ano coma se estivese en Viena. Moitas veces sinto desexos de buscarlle rostro á voz dos locutores. Pero contéñome, prefiro mantelos tal e como eu os fabrico en base á voz. A José Luís púxenlle cara o día da súa morte. Cadran ben. Rostro e voz coinciden na personalidade culta dun amante da música que sabe contaxiar o seu entusiasmo por ela.

domingo, 5 de febrero de 2017

O XORNAL É COUSA DE VELLOS

SE TODOS fixeramos coma miña nai cos xornais, o problema económico no que hoxe se atopan as editoras en papel non serían tales. Aos noventa anos, sen gafas, non é que o lea: apréndeo , repásao, sérvelle de análise, de activador da memoria, de catarsis cando se cabrea, de distracción, de consolo e de aburrimento. Todo a un tempo. E todo cada día. Como cada vez a súa actividade diminúe a causa das mans retortas coma raíces pola artrose, sóbralle tempo ao longo do día para lelo en distintas sesións. A primeira pasada é de recoñecemento. Unha visión rápida, ás letras gordas, para situarse e ver se algo importante ocorreu. Algo importante sería un accidente cuberto de mortos, unha masacre terrorista, unha catástrofe natural ou tecnolóxica que infunda medo na poboación e nos recorde o limitados que somos. Esta visión panorámica acontece pouco antes de comer, o xornal non chega cedo ás aldeas e antes houbo que gobernar as galiñas, actividade da que no abdica, di ela que se tal fixera xa mellor sería ir para o outro mundo. Como as noticias gordas, por sorte, non traen tódolos días desgracias do tamaño que ela esixe, dictaminando que hoxe o xornal no trae nada opta por atender á súa hora sagrada da comida.

A segunda lectura, xa máis profunda, prodúcese despois do café. Acomodada no sillón repasa os titulares e vai folla a folla examinando cada noticia. E comentándoas, claro, non le para seguir en silencio, senón para inciciar conversación. Calquera tema lle serve. É fácil de contentar. Pode ser un asunto de política (son todos iguais, pero uns máis cara lavada ca outros), de educación, sanitario, accidentes miúdos... Se lle entran á conversación axiña se anima e converte a noticia nunha conferencia con amplas digresións, asociacións memorísticas e desvíos que acaban por nos arredar a todos do inicio da noticia. O xornal permanece na mesa atento ao monólogo materno, á espera dunha nova atacada que dará pé a unha nova conferencia. Antes prodúcese un silencio mentres ela asimila, repasa, ou se alarma diante do que está lendo. Cando xa meu pai ronca e os demais pensamos que se concentrou, de novo salta con algo que esixe explicación, comentario, rexeite, aprobación, desviación e largo monólogo que acaba por recrimnar a nosa falta de atención, escasa curiosidade e facilidade para nos adormecer cando tanto hai que ler, que espabilar, que esperar. Así por dúas ou tres veces ata que, case sempre o xornal caído enriba das pernas, tamén ela monea un anaco.

Cando esperta éntralle a dilexencia que a caracterizou sempre e busca apresurada algo que facer: "Ai, meu Deus, xa a tarde avanzada e sen facer nada..." Coma se o mundo dependese da súa actividade, érguese dun impulso en busca de traballo. Sempre atopa algo, traer unhas achas que ardan ben na cociña, recoller algunha roupa ... , ata que, actividade preferida e nunca esquecida, vai ver a evolución das súas galiñas, as mellor e máis personalizadamente coidadas de toda Galicia. Ten calculado meu irmán que, non só pola alimentación, senón epecialmente polas horas de atención dedicadas, deben poñer os ovos máis caros do mercado. As galiñas están pastoreadas, dirixidas, entendidas, comprendidas, nomeadas, queridas e guiadas cunha dedicación tan especial que cada ovo que comemos deberiamos antes adoralo e facerlle algunha xenuflexión.

Acabadas as tarefas que a manteñen aleuta e axil, chega a lectura en serio e definitiva do xornal. Escapando do frío e buscando repouso volve. Repasa algunhas noticias que lle mereceron especial atención ou cre que necesitan dunha análise máis detallada e regresa á esquela do coñecido onde os vínculos familiares non quedaron de todo establecidos. Isto leva o seu tempo. E os seus comentarios. Pero o momento definitivo vén cando elixe algún maltrato, crime, corruptela ou nomeamento que lle parecen aberrantes ou vergoñentos. As últimas noiticias que estiveron no número un de preferencias foron os maltratos dun home a unha muller (sempre se pregunta por que eses homes non se suicidan antes e deixan para despois mallar na muller, ao contrario do que vén sendo) e o nomeamento de Arsenio Fernández de Mesa como membro do consello de administración de Red Eléctrica. Sobre os maltratos lamenta que nunca tal se viu e que isto é un andazo que non prognostica na bo, o mundo a mellor non vai. E sobre o nomeamento ("Ten pinta de chulito e repeinado este home"), opina que ninguén sabe tanto sobre tantas cousas, aquí funcionou o amigo que hai que ter, como foi sempre, é e será. Guinda o xornal , abúrrea ter que admitir que hoxe non di nada novo e agarda coma auga de maio que chegue o do día seguinte para mastigar cada noticia, cada títular, cada letra. Para ela o xonal segue sendo vida.

sábado, 4 de febrero de 2017

ATEO POR CAPRICHO INFANTIL

A QUEN foi educado na fe dunha maneira case agresiva, pasados os anos hai momentos nos que se pregunta por que non foi quen de dar o salto dunha fe inmatura, infantil, a outra adulta, intelixente e non enfrontada á ciencia e ao progreso. Certo que a maneira como se transmitía a fe a finais dos anos 50 e principios dos 60 do século pasado invitaba máis a abandonala unha vez entrado en razón que a permanecer nela. Tal e como se presentaba aquela relixión, aquel deus, só daba para pechar os ollos e facerse o parvo ou rebelarse en canto algo de razón penetraba na túa vida. Non era fácil conciliar aquela doutrina vengativa, represiva, triste, culpabilizadora, hipócrita, case enfermiza, cunha vida leda, práctica, limpa, amorosa.
Todo xiraba arredor do medo, da culpa, dun futuro ameazante, dun cumprimento de regras tan ríxidas coma estúpidas. A vida parecía que non tiña sentido se non estaba asociada á mortificación, ao sacrificio, ás privaciós, a culparte por querer vivir. Todo obedecía a leis escuras, paralizadoras, intransixentes. Por iso o lóxico era que, chegada a idade na que a razón pesaba algo, a maioría optase por abandonar aquela fe falta de vida, centrada na morte, no castigo, no perdón, na esperanza de non volver a pecar. Rodeados de pecado e de medo, a alma da maioría que tiña ganas de vida optaba, de maneira máis ou menos consciente, por aparcar aquelas ensinanzas.
Nesa transición moitos deron o salto a un ateísmo explícito ou immplícito ou a un agnosticismo traquilizador que anulaba a obriga de todas aquelas normas obsesivas e minguantes por unha vida fundada nunha ética autónoma sen necesidade de ningunha moral heterónama. Outros, nunha reformulación racional e harmoniosa, lograron a conciliación dunha vida plena cunha fe adulta, crítica, nun deus amoroso, positivo, de parte do home, pai acolledor, nunca un pecha buratos intelectual nin un violento impositor ou comenenciudo amigo de humillar ou de subornos. Quen puideron de maneira intelixente, racional e crítica compaxinar fe e razón e organizar a vida arredor dunha compañía, dun consolo e dun compromiso que libera e só axuda a vivir mellor, tiveron fortuna. Porque cada quen é libre de optar polos consolos e apoiarse no misterio que considere se non resulta un atranco para mirar polo progreso, a xustiza, a liberdade e unha cárcere para o home. 
No seu dereito están tamén os que despois de reflexión e análise conclúen que nada lle aporta esa fe nin a precisan, ou corren o risco de perder os seus beneficios porque non dan cadrado as contas ou simplemente porque non atopan beneficio algún na crenza. Os que así o decidiron probablemente non boten en falta a fe nin lles quede miga de dúbida. O problema relixioso téñeno resolto. Os que ás veces aínda se preguntan ou lamentan de non contar coa fortuna da fe é porque se cadra resolveron, ou pareceulles resolver, unha inmersión relixiosa tan infantil como autoritaria contra a que se rebelaron con idéntico capricho infantil. Quen atrapado no discurso ilóxico dunha fe inaceptable, sen rachar as ataduras desa nasa intelectual, a negou dende a rabecha e capricho infantil, poida que siga aínda preso da dúbida.