ROCÍO MÁRQUEZ POR FANDANGOS

Resulta inevitable. Fortaléceste con canto remedio coñeces, acodes ás mellores técnicas cognitivas, repasas habilidades de meditación, camiñas, falas e compartes, pero unha noite, no medio e medio, espertas co sobresalto. Non sabes o porqué, non ocorreu nada especial, ningún síntoma, ningunha noticia premonitoria, pero espertas tremendo, atemorizado, escoitas o corazón coma un poldro ao trote, intentas non facer caso pero non es quen. Na cabeza tropezan unha e outra vez as palabras de Julian Barnes: «Podemos dicir que estamos combatendo o cáncer, pero é el quen nos está combatendo; podemos pensar que o estamos vencendo cando o que fai é retirarse para recobrar forzas». Se a noite se rompe deste modo, o despertar dá medo, a un só lle quedan ganas de se tapar co edredón, sentir a calor tenra, non pensar. Non hai moito espertei así.
Para esas mañás nada mellor que a acción. Facer contra pensar. Ou, no meu caso, de non facer, escoitar música. A que sexa. A música entra nun sen querer, expande, remove ou anula o pensamento, transfórmao en emoción saudable, aínda que corran as bágoas. Esta mañá última escoitei a Rocío Márquez. Fandangos. E déronme a vida. Rocío é unha cantadora especial, non só pola súa beleza doce, senón pola voz que algúns considerarían impropia do flamenco e, sen embargo, dálle unha renovación impagable. ¿Que dixo que a voz flamenca ha ser rota, rachada, esgarrada? A de Rocío é pura, educada, cultivada cunha técnica case lírica, pero flamenca onde as haxa. O seu timbre limpo, brillante, non teme ningún pau do cante, seguidillas, soleás, bulería, alegrías ou tientos non se lle resisten á cantante de Huelva. Pero é nas mineiras e nos fandangos onde consegue a maior autenticidade, orixinalidade e potencia. Nos fandangos é única. 
Súa nai, súa aboa e avó, seu tío Miguel, todos cantaban ben na súa casa. Por iso non estraña que dende os dous anos comezase Rocío atacando fandangos coa paixón de quen mama ese cante. Pero Rocío non responde á imaxe que os medios nos venden de cantante flamenco. É unha moza formada, que coñece a historia musical e social do que canta, que estudou con método e que se atreve, seguindo os pasos de Morente, con novas maneiras de entender o flamenco. As coplas de Jorge Manrique soan a mel derretido na súa garganta, arranxos con base árabe lévannos aos mellores séculos da cultura libre e racional que defendía Averroes, letras de poetas novos non desentoan en cantes vellos, puros, por lle chamar de algunha maneira, canto a esencia do flamenco non é a pureza senón a mesturanza de culturas. Rocío, ademais, acompaña a voz cunha figura de frescura inmarcesible, de transparencia e beleza regalos de paz e dozura.
Acordeime esa mañá do que ela dicía coa súa sincera e delicada palabra falada: «Si alguna mañana me levanto mal, me pongo a escuchar a Marchena, yo soy muy de Marchena, y ya todo cambia, ya me siento yo mejor que todas las cosas». Por iso eu fun a ela para me sentir mellor que todas as cousas. Regresei á actuación no aniversario de El puente, sala de arte Harina de Otro Costal, acompañada por Joaquín Brito, para escoitar os fandangos cos que rematou o concerto. Aguantei sen respirar cada vez que se desenroscaba definitivamente no remate do verso. Esa maneira tan propia de prolongar o son con vaivéns suaves, esa perfección na cascada final, esa resistencia eterna do lamento lanzándose cara o fondo, acompañado polo seu propio corpo cimbreándose, retorto e aniñado ata o chan, deixándote coa garganta seca, coma se ti cantases, te esganases intentando acompañala. Deletreei as letras cos labios secos, «con las lágrimas se van las penas que no se pueden llorar, y esas no se van a secar», vin subir polo seu peito o aire que había soar na garganta, estremecíame a canda ela con cada impulso de rabia educada para mastigar cada palabra. Acompáñoa eu só, retorcendo as miñas bágoas no seu cante, berrando sen reparo: que viva o ventre que te levou, os peitos que te che deron de mamar, que deus che conserve esa voz capaz de dicir o que ningunha palabra por si soa podería dicir. Porque todos subscribiriamos: «A querer y a perdonar yo quiero enseñar a mis niños, y a que luchen por un mundo de tolerancia y de paz, de comprensión y cariño y respeto a los demás, caminar siempre adelante con la cara levantada», pero isto mesmo na voz de Rocío Márquez arríncache as penas e os medos da alma coma se gozase da capacidade de meter a súa clara voz dentro do teu peito e, nunha delicada e pracenteira operación, ir arrincando, un a un, cada medo, cada pena.
Hai noites que se tronzan porque sentes medo. Es espertas e non queres pensar. Entón escoitas a Rocío Márquez por fandangos e das gracias a tódolos deuses por seguir vivo para ver e escoitar tanta dozura.



PUBLICADO EN DIARO DE PONTEVEDRA