Dito así: os profesores bos non poden cobrar o mesmo
que os malos, é meterse nun avespeiro do diaño. Haberá que idear sistemas
rigorosos de acceso á carreira de profesor, establecer modelos de preparación
similares aos do MIR para que estean ben formados, crear filtros de entrada
máis completos nos que non só se demostre saber para a instrución, senón tamén
capacidades pedagóxicas e didácticas; deberanse crear mecanismos para que ser
profesor non derive nunha carreira de segunda opción, de resignados sen aspiracións.
Pero nisto teñen razón os sindicatos: todos os que conseguen unha praza pasaron
por idénticos requisitos e demostraron que están capacitados para o exercicio
que se esixía (outro cousa é que e como se está esixindo). Que logo haberá quen
destaca máis ou menos, nuns aspectos ou noutros, coma en calqueira profesión,
non se discute, pero a ninguén se lle ocorre pedir que se cataloguen uns
médicos de familia mellor ca outros, e, en función diso, que así se lles pague. Sería unha arbitrariedade difícil de calibrar
e moi dada a conflitos máis prexudiciais que beneficiosos.
De
tódalas maneiras, o problema que se toca é crucial. A de profesor non pode ser
unha carreira sen capacidade de progreso. Os incentivos son necesarios en toda
actividade humana e non cadra que alguén que aproba a súa oposición con 26
anos, agás a antigüiedade, teña pechadas todas as portas para a mellora
profesional. De aí que pareza razoable establecer vías de saída para a mellora
laboral coma en calquera actividade. E non existe ningunha posibilidade de
mellorar se non hai un sistema de avaliación de aquelo que se realiza. Difícil
avaliar calquera traballo, en educación máis, pero non imposible. A cada paso
existen modelos de valoración polos que
fixar sistemas de recompensa e mellora ben definidos. Quero dicir con
isto, que non apoio a cerrazón inicial a toda avaliación ou requisito que
posibilite a recompensa (non só económica) naqueles profesores que se dediquen
máis e mellor á súa profesión.
Acontece,
sen embargo, que o material co que traballan os profesores – os alumnos-
préstase a enganos perigosos no que a resultados se refire. Obter mellores
resultados académicos entre o alumnado non sempre nin a maioría das veces
relaciona só coa dedicación e praparación do profesor, senón con outras
variables, entre elas, de enorme peso, a procedencia social do alumno. Non fai falla ser un gran observador para ver
que en tódalas cidades existen varios colexios públicos de elite – situadas nas
zonas máis ricas da urbe- nos que o alumnadao sobresae polas súas
cualificacións, acceso ás carreiras de maior esixencia e consecución de títulos
de máis categoría. Outros, pola contra – situados nos barrios
marxinais-, onde o alumnado é máis conflitivo, abandonan cedo os estudos e son
poucos os que conseguen ir á universidade. Como avaliamos a estes centros ?
Pesa máis o urbanismo e contorno social ou a dedicación e capacidade pedagóxica
dos seus profesores?
Aceptado
que a avaliación é necesaria en calquera profesión que non se conforme con
estancarse e que os incentivos son preferibles para a motivación e progreso
dentro da carreira docente, creo que o modelo debería centrarse no
destino, tender a puntuar aos centros
segundo variables obxectivas pola súa dificultade de ensino, de tal maneira que
os máis complexos e difíciles recibisen a cualificación máis elevada, sendo
necesario para acceder a eles contar cos mellores expedientes, méritos e
formación. Así, ao contrario do que
ocorre, que consiste en que o profesorado de máis mérito por antigüidade se
acomode nos centros máis fáciles, o profesorado máis dinámico, mellor formado,
intentaría situarse nos centros mellor situados na xerarquía de dificultade,
pois tamén alí serían maiores as recompensas. Cantas máis necesidades presente
o centro, máis estranxeiros, máis alumnos con necesidades especiais, peor
situación do contorno e menor colaboración familiar, maiores esixencias para
acceder a el, porque tamén os incentivos (en formación, anos sabáticos,
económicos) compesanrían aos máis dinámicos dos ensinantes.
Claro
que para isto, e aquí ten toda a razón Marina, sería imprescindible un corpo de
inspección de elite encargada de axudar, colaborar e adestrar ao profesorado
para que exerzan como expertos á última en aprender, non como agora, que só se
preocupa do cumprimento da lei de maneira burocrática. E necesitaríase unha
rede de formación permanente a cargo de verdadeiros especialistas. E quen se
formase e esfrozase por traballar mellor nas peores condicións, si que debe
recibir recompensa. O que non procede é crear etiquetas de bos e malos
profesores sobre criterios arbitrarios para encirralos nunha competencia desleal que aínda
envelenaría máis o sistema educativo.