sábado, 26 de octubre de 2013

O COCHEIRO DE TOLSTOI


CÓNTASE que cando Tolstoi necesitaba con urxencia desafogar, alugaba un coche para que o paseasen pola cidade. Durante ese tempo contaba o que quería e o pobre do cocheiro aguantaba sen dicir pío. Claro que por escoitar ao xenio que escribiu Anna Karenina, de vez en cando, tampouco esaxeremos, que xa se sabe como dexeneraron os seus últimos anos, compensaría ser o seu cocheiro. O malo é cando un ten que selo dun vulgar lareto que se cre comunicador de verdades fondas, ou dun lercho, ou dun simple imbécil. Mal oficio e triste o de aguantar coas urxencias de ególatras, caprichosos e malcriados... ou políticos que nos toman por bobos, porque un pode levar en carruaxe ou en taxi a moitos tipos de persoas, pero algunhas, só escoitadas as primeiras palabras, é preferible frear, invitalas a baixar, e perder a carreira. Os choromicas, os que non saen do lamento perpetuo, os que ven ao lonxe males aínda moito peores dos que virán, os que miran para o seu embigo e por riba te culpan de non lles facer caso, son malos de aguantar.
Claro que quen escribimos tamén corremos o perigo de caer en idéntico vicio. Aceptando humildemente que somos pobres escribidores, ás veces caemos na tentación de escribir en exceso de nós e as nosas pequeneces. Por adiantado pido que me desculpen, nada me gustaría menos que utilizalos para desafogos ou chorimicadas. Pero como nos últimos tempos non me andan as cousas ben no campo da saúde, por prudencia repasei por riba os últimos artigos neste e noutros medios e vexo que caio con frecuencia en enfermidades e hospitais. Non digo que non estea libre de caer na mesma pedra. O que un vive de maneira tan inesperada, tronzándote, situándote diante da vida e da morte a peito aberto, é difícil que non condicione os temas a elixir, mesmo o ritmo dos dedos tecleando. Por iso é probable que si, que sen morbo nin mágoa dun mesmo –prométoo–, nos próximos meses se atopen con letras tinguidas do medo, do cansazo, da dor e da angustia que produce saber dun golpe seco que a morte está ao axexo e asusta e aperta cando lle dá a gana. Pero non teman, a miña verdadeira intención, se algo falo de min, non será outra que facerlles o obsequio da experiencia que supón loitar por tódolos medios, sachando forzas se fai falla do fondo do inferno, para agarrarme (para agarrarnos) á grandeza de vivir. Nunca para que sexan os meus cocheiros.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

LA PETITE MORT

Estes franceses teñen por momentos ideas de céntimo de euro. Mira que chamarlle ao clímax do orgasmo La petite mort... Líbreme Deus meterme en camisas de once varas e intentar mostrarlles probas persoais en sentido contrario. En temas tan íntimos sabido é que quen moito fala ou moito mente ou disfraza a súa frustración. Pero admitindo humildemente a miña pobre e segura incompetencia, atrévome a descartar todo contacto co que por morte se entende cando se alcanzan os goces plenos. Sen embargo, aí teñen a expresión plena de éxito, utilizada por literatos e artistas, pedantes e ignorantes, todos convencidos de que se o dicimos en francés parece de máis calidade e fondura. Pois sexa. O fotografo Will Santillo, que estudou fotografía no MIT con Minor White, traballou no campo da moda, da empresa, da arquitectura e tamén na fotografía máis íntima. En colaboración coa editora Dian Hanson, editora sexy de Taschen, publicou xa hai algúns anos un libro tan coidado coma todos os da colección co título ao que nos estamos referindo: La petite mort. Máis ben debería chamarse O pequeno suicidio, porque as mulleres ás que retrata aceptan todas que as observe o fotógrafo con mirada artística durante a masturbación. Repasei un destes días por curiosidade as fotos – para o meu gusto todas excesivamente tratadas con técnicas fotográficas que lle restan naturalidade á xenerosidade das mulleres que se ofrecen- e en ningunha delas me pareceu ver síntoma algún de morte ou suicidio. Si de abandono absoluto, de descontrol, de exultante vibración, de gozosa concentración, de variadas e sorprendentes respostas en función de cada muller, a súa fantasía, idade e condición. Pero para nada algo que me fixese pensar na morte. O que nelas se pode captar é vida exhibida, de tan plena case dolorosa, leda a secas noutros casos, consciente sempre aínda na perda de control momentáneo. E convencinme aínda máis de que a morte non vai por aí, polos arredores do pracer, senón por outras áreas da vida. A pequena morte vívese cando durante un tempo perdemos completamente a consciencia de que somos suxeitos con capacidade de pensarnos, de observarnos, de sentir e padecer. Vívese cando se tronza o fío comunicativo con todo o que te rodea, os que te despiden na entrada do quirófano, os recordos, os medos, as angustias previas. A pequena morte experiméntase no instante en que o habilidoso e amable anestesista che indica, sentado diante del, que baixes a caluga, confíes , atendas ás súas instrucións, e só es capaz de escoitar as dúas primeiras: agora sentirás aquí embaixo á beira da columna coma unha picadura de mosquito, séntela, e agora, do outro lado, coma se fose a dunha avespa, pero xa non a sentes, porque desapareces, ignoras todo canto te rodea, canto fan contigo, se te cortan, te furan, te cosen, te serran... Entras na pequena morte. Se por desgraza non volveses en ti, todo tería acabado, nada che preocuparía, nin as causas, nin consecuencias, nin tampouco dolores que outros padecesen. A túa vida xa non era túa, xa se fora nese instante no que deixas de saber de ti e do entorno, no que non profundo e indestrutible sono queda rachada a conexión entre o eu e a realidade. Comparar isto co orgasmo paréceme un despropósito. Certo que ás veces queda ben darlle algún ton tráxico ao pracer, así parécenos que o elevamos en graza artística. Contos da mestra, que din na miña aldea. Trapalladas baratas. A pequena morte vívese na antesala dun acontecemento realmente dramático, no que por avances e experimentadas probas contrastadas cientificamente, entras na antesala do sono do que podes non regresar. Cada noite deitámonos coa seguranza de durmir un sono reparador, con soños ou sen eles, mesmo nos alporiza se non entramos ben nel ou nos desvelamos, porque anímanos a experiencia de que cada mañá, por desgraza incluso antes do que desexamos, o espertador vólvenos á vida e todo segue exactamente igual, incluso monótono, con idénticas rutinas, similares preguizas ou necesidades de café. Mais cando o sono ao que te someten é planificado, estudado ao milímetro en dose e coas prevencións precisas por se algún inconveniente inesperado se cruza durante o proceso, por temperado e optimista que sexas, aceptas que pasas pola experiencia dunha pequena morte, un adianto, un ensaio mínimo e de relativo risco, ao que te entregas pola fe na ciencia e nos profesionais que a exercen, pero que te distancia bastante ou te deixa impasible diante da boutade de lle chamar ao auténtico pracer sexual unha pequena morte. Deste pracer mal chamado morte, un regresa despois do sufoco, da tensión ou da loucura á placidez e á calma. Cando espertas dunha pequena morte de verdade, o conto cambia por completo, porque unha cousa si é innegable: na vida entramos chorando e dunha pequena morte regresamos con dolor, con ferinte dor por máis que te aloulen os calmantes ben palnificados. Pero disto, da resurrección, se non os aburro, cóntelles noutro artigo.


PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

sábado, 19 de octubre de 2013

FRANCISCO NA 13

Alédame que moitos cristiáns e mesmo agnósticos ou ateos estean entusiasmados cos xestos e actitudes que está mostrando o novo Papa Francisco. Confeso o meu escepticismo inicial respecto a algunha das súas máis populistas e fáciles manifestacións, pero debo admitir que a medida que se vai afianzando no seu posto dá probas de que parece ir en serio o seu desexo de renovación. En primeiro é salientable o xiro con relación a Ratzinger, un Papa brillante intelectualmente, con clara vocación de diálogo nas alturas da dialéctica con científicos e pensadores, pero falto de espírito pastoral e quizás a habilidade propia para o goberno dunha empresa de tanta complexidade como é a Igrexa Católica. Francisco, pola contra, parece dar liberdade aos pensadores para que realicen a súa función, acepta os seus límites en canto a cuestións fronteirizas propias da indagación teolóxica e baixa a dificultade en demostrar a liña máis solidaria, misericordiosa e amorosa dos inicios do cristianismo. Ao longo da historia, a Igrexa entalouse entre as dúas liñas que en demasiados casos son pura contradición. Por unha parte esa base indiscutible e innovadora de amor, de caridade, de atención ao pobre, ao que sofre; esa revolucionaria maneira de entender a comunidade como apoio fraterno entre iguais, fillos dun mesmo pai que nos quere a todos por igual, que mesmo lle procura oportunidades aos soberbios e aos duros de corazón, porque é compasivo, acolledor, sempre está atento aínda nos fallos máis evidentes. Esta vía axiña entrou en contradición de maneira virulenta polos pactos e acordos vergonzosos da xerarquía coa espada do poder máis bruto e impresentable. Guerras crueis, afán de riqueza insaciable, negocios cos máis mafiosos e corruptos da sociedade, obsesións ideolóxicas ao servizo de intereses mesquiños inzaron a súa historia de séculos escuros, de institucións máis achegadas ao demo que á mensaxe amorosa de Xesús de Nazaret e de cerrazóns dogmáticas que a predispuxeron moi en contra do avance científico e do progreso democrático e igualitario. Manterse ao longo de tantos séculos nesta dualidade, ás veces claramente incompatible, demostra que é unha institución disposta a superar tódalas probas. Algo hai na cerna desa “empresa” que lle dá azos e folgos para resistir, cando calquera outra, sometida ás tensións e desprestixios por ela sufridos, tería xa desaparecido hai moitos séculos e en nada se lle parecería se algo resistise aos inicios fundacionais. Máis a Igrexa aí a temos bailando no cribo do dilema destas dúas liñas e manténdose con capacidade de renovación e continuidade. Nun momento foron os mosteiros, noutros ata unha Reforma que a esgazou tratou de dar un corte de macheta definitivo, pero na tensión dialéctica dos defensores dunha liña e da outra mantívose unida e con capacidade para estender o seu goberno ata cada curruncho deste mundo. O seu mérito hai que lle recoñecer. O Papa Francisco parece que optou claramente pola liña pastoral, fraterna, misericordiosa e acolledora da Igrexa. Pero non cabe dúbida que haberá de topar con elementos avezados e moi poderosos da outra liña, ben mesturada co poder político e diplomático, cos negocios vergonzosos e ben conectado aos intereses dos máis pecadores deste mundo. Por simplificar, coma se dunha loita entre anxos do ben e do mal andase o xogo. Os que se preocupan polos desfavorecidos e abandonados neste mundo; os que bendicen aos pobres e aos que choran; os que chaman fillos de Deus e o demostran poñéndose na pel dos inmigrantes, dos que padecen persecución pola xustiza inxusta, dos que caen na enfermidade ou no desamparo estarán moi vixiados polos que persisten nas súas teimas por non perder privilexios adquiridos desde hai séculos, os emperrados en converter no problema fundamental da sociedade os preservativos e o aborto, en amarrarse ao ensino como arma de apostolado irrenunciable ou investido cantidades potentes de cartos en crear medios de comunicación nos que a mensaxe principal non parece estar precisamente en concordancia coas mensaxes do Papa Francisco. Refírome, por exemplo en España, á cadea de TV 13, na que parece evidente que a Conferencia Episcopal ten declarados intereses. Seguindo a liña editorial, os debates, a violencia incluso coa que se ataca a determinados sectores sociais, a fe inquebrantable no actual sistema económico e nas súas capacidades milagreiras, na desconfianza ante todo sindicato ou protesta contra os abusos e corrupcións, a un éntralle a dúbida se en realidade todos estes xestos e intencións do Papa Francisco acaerían ben dentro desta Tv. Non o sei, pero para min que Francisco, hipotéticamente entrevistado na 13, recibiría moitos ataques. E isto é a mostra da grave contradición e do serio problema co que Francisco e os seus seguidores toparán nunha Igrexa ben adestrada e experta en resistir todo intento de renovación.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

CONTRABANDO NA CABEZA


CADROU un control complicado. Non existen razóns para explicar por que esa mañá que levas présa e chegaches tarde ao aeroporto, ao entrar no control se xuntan tódalas complicacións esperadas e algunhas inexplicables. Retirado cinto, reloxo, teléfono, chaves, moedas, todo guindado na máquina que le a equipaxe por seguridade, paso por debaixo do arco dos asubíos e asubía. Levará algo nos bolsos do pantalón?, pregúntame o controlador. Penso que non. Repaso. Nada. Quite o zapatos, por favor, solicita o vixiante. Descalzo, intentando termar do pantalón, o controlador mándame erguer os brazos. Pasa ese garfo eléctrico por cada parte do meu corpo, a modo, pero o aparato segue asubiando. Varios pasaxeiros xa se me adiantaron e as miñas pertenzas andan dun mostrador noutro. Comezo a arder por dentro: non se dará conta que xa só lle queda pedirme que quede encoiro?, non lle parece que se está facendo tarde e podo perder o embarque?, non teño cara fiable para confiar en que será un fallo mecánico? Pois non se debe dar porque para incrementar a miña incipiente irritación non se lle ocorre nada mellor que poñerse a falar de asuntos menores cun compañeiro, mentres eu, brazos en alto, cos pantalóns a punto de me chegar aos xeonllos, permanezo incrédulo á espera.
Por fin, por mágoa ou aburrimento, dáme un pase condescendente, pero advertíndome coa mirada que se quixese aínda me podería reter e martirizar máis. Remoendo a irritación vou na busca da miña maleta cando unha señorita moi seria me ensina un botello de colonia anunciándome a imposibilidade de mo deixar pasar. Pero se queda menos da metade, non chega á cantidade prohibida, retruco. Non é por cantidade de líquido, señor, senón polo tamaño do recipiente. Esta colonia non pode viaxar con vostede. Pero sabe vostede o que me custou?, intento abrandala. Iso é asunto que non me interesa, señor, ou a factura, ou a tira vostede naquel contedor ou a tiro eu. Pois tíraa a ti, contestei de mal modo e corrín descamisado, intentando poñer o cinto e tirar da maleta, soando o último aviso, acendido dentro de min coma se levase unha bomba de reloxería. Conseguín entrar por segundos. Entón, xa sentado, veume á cabeza aquelo que Heine lles dixera nunha ocasións a uns funcionarios de aduanas: "Necios, que buscades na maleta! Non descubriredes nada nela. O contrabando que viaxa comigo lévoo agachado na cabeza".


PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

lunes, 14 de octubre de 2013

ESPAÑA COMEZA A IR BEN

É esta a nova mensaxe que pretenden vaimos aprendendo. Aínda non alcanzamos o punto idóneo para repetir aquilo de Aznar de que “España va bien”, pero débese ir arando para que a terra chegue a tempo antes da semente das novas eleccións. Daquela todo estará a piques de entrar no estalido de creación de emprego, chorreo de créditos, investimentos estranxeiros petando na porta e grandes avances no campo social, como por exemplo a suba de 1 € ao ano aos pensionistas, non lles retirar a paga extraordinaria aos funcionarios ata novo aviso, o paro non superar o 25%, o persoal sanitario atender a máis con menos medios e persoal e Cáritas e os organismos de asistencia social resistindo na atención da cantidade en aumento de necesitados extremos. Pero veranse síntomas inequívocos de melloría e quen desexe continuar saíndo do pozo, non lle queda outra que confiar nos únicos que nos poden salvar do cataclismo, é dicir, aquelas que nos meteron: as oligarquías dos dous partidos maioritarios en conivencia coas oligarquías económicas e financeiras. Pero isto é só un comezo. Porque aínda non se rematou co derribo de todo canto a estas oligarquías lles interesa. Aínda se dilapida en educación e sanidade. En Pensións. En servizos sociais. Esta cantilena non para de soar para que nos domine a culpa e nos convertamos en xenófobos e descarguemos a nosa rabia cara abaixo. Por pouco que se coñeza o mundo da educación, parece incrible que se manteña que se conceden máis becas, que se mellora a calidade a base de reducir profesorado ou transformalo en itinerante. Quen sufra a desgraza de pasar por hospitais non escoitará outras palabras de médicos, enfermeiras e demais servizos da drástica redución de recursos humanos e técnicos. E pensen se lles toca a desgraza dun vello inválido ao seu coidado: como non conte con algún aforro, o futuro preséntase máis que triste. Por iso digo que e o comezo. Continuarán pola senda da aniquilación destes servizos nos que o país gasta moito menos que na media da UE, facéndonos crer que somos uns cidadáns irresponsables e festeiros, vagos e pouco esforzados. Cando os festeiros e corruptos e impresentables de verdade están noutra área á que non se lle toca por máis que se diga e trate de enganar. O gran problema xira arredor dunha casta política incompetente e corrupta disposta a manter os seus privilexios a toda costa. Porque é neles onde reside o nepotismo, os grandes e ruinosos negocios, a autentica dilapidación. Por que non se reforman dunha vez a xestión das comunidades autónomas e concellos? Por que non se ataca de cheo a inutilidade do Senado? Por que non se adelgaza, tal e como lles gusta dicir, a graxa dunha administración triplicada, saturada de cargos políticos inútiles e improdutivos? Se de verdade existe unha casta política con valor e ben formada, por aquí é por onde debería comezar: un acordo pétreo para someter a referendo un novo modelo de Estado. Un no que non coubesen as chantaxes, na que sobrasen cargos puramente decorativos, outros tan repetidos como ineficaces, outros tan custosos como indesexables. Un modelo no que dunha vez se concretasen sistemas de financiamento xustos, equitativos e solidarios e rematasen dunha vez cos privilexios, complexos, chantaxes e aventuras endiañadas de troiteiros de augas revoltas. Aí é onde compren as reformas: nun novo modelo de Estado que dea remate coa hemorraxia que nos están supoñendo estas administracións políticas hipertrofiadas e unha reforma fiscal tecnicamente ben planificada, que, sen matar aos investidores, non esquilme permanentemente e con saña aos asalariados traballadores. Se por esta vía fosen as profundas reformas, talvez España empezase a ir ben. Mentres continúen apagando lumes a base de recortar nos servizos sociais mínimos, cara onde imos é a situacións similares ás gregas. Avanzamos cara unha melloría inventada na que os poderes emperrados en non ceder un mínimo dos seus privilexios farán todo o posible para que regresemos a un punto no que ás oligarquías se lles dea ben a festa rachada, deixando, se sobra algo, unhas migallas para que a masa non se excite ata o punto de que o país resulte perigoso e inseguro, pois iso nin para os os grandes beneficios resulta agradable. O programa de acción, saneados os bancos cos cartos de todos – viva a solidariedade de abaixo cara arriba, a de arriba cara abaixo sabido é que retrae o progreso- , aforrados uns millóns reducindo persoal en sanidade e educación, implantando o copago a cada paso máis descarado e groseiro, e destruíndo para sempre a atención á dependencia, a ver se estabilizamos as constantes do enfermo para que transite por esta trapallada de sistema pezoñento. Pero sigamos atentos ás súas mensaxes, non cederán: imos polo bo camiño, estamos sentando as bases, a partires do 14, do 15, do 16, 17 ou do 20 (todo é moi relativo ao dar datas) este país non o recoñecerá ninguén: ampliaranse as distancias de clase, empeorarán tódolos servizos públicos, unha xeración de mozos perderá para sempre a oportunidade de facer algo na vida... pero imos polo bo camiño. Preparémonos para agradecérllelo nas próximas votacións.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

ALTA CON TRAMPA


Cando un sobe do quirófano, vén tan cargado de anestesia que a súa percepción non é clara, aceptando que a nosa percepción nunca é clara de todo. O caso é que, atordado e todo, axiña comprendín que me tocara un veciño dunha peza. Non dei fixado nos primeiros días a súa fisionomía, pero logo comprobei que era un ancián de bo porte, teso, cun pelo branco tan rexo como a súa personalidade varuda. Medio dormente, case me doían máis as atencións que precisaba segundo escoitaba do outro lado da cortina que as miñas doenzas. Tiña febre moi alta e as enfermeiras andaron de imaxinaria durante dous días e correspondentes noites tratando de baixarlla, as flebites convertíanlle os puños e os brazos imposibles para coller vías e a dolor era insoportable a pesar dos calmantes. A súa actitude, sen embargo, mantiña unha paciencia invencible. O persoal queríalle con razón. Porque el nunca tiña unha queixa: fura sen medo, muller, malo será que aí non entre; doe algo, pero por iso estou aquí; vaise levando...
             Despois das primeiras  noites, os males que o atormentaban foron cedendo,  mellorou o seu estado físico e manifestouse máis polo claro a súa personalidade. No trato cos familiares, especialmente coas netas, cos fillos, cos amigos, para todos tiña palabras medidas, axustadas, sen hipocrisía nin lambetadas. Directo e aberto, igual comentaba o estado da uva, a incorporación coa correspondente adaptación dunha das netas ao instituto, as posibilidades laborais dun fillo ou lembraba co seu irmán tempos de cando se criaran. A cada paso máis seguro, abandonou a cama e pasaba grande parte da xornada sentado, deitado xa estivera dabondo, só para durmir chegáballe. E nestas recibiu o aviso de que a alta estaba próxima, axiña iría para casa, todo estaba estabilizado e respondendo tal e como agardaban. Ilusionouse. Contábao ás visitas e por teléfono. Por fin chegou o día e o médico preferido dos do equipo – todos son moi bos, dicía, pero este acáeme mellor, fala sempre galego- deulle a alta. Pero na alta viña a trampa: tumor grao 4, xa ten cita para o oncólogo. Calou. Deitouse por riba da cama. Mantívose así un bo anaco en silencio ata que se ergueu sereno, preguntoulle á nora se estaba todo arranxado e vestiuse. Xa preparado, firme e sen  dramatismo, na despedida díxome: hai altas con trampa, pero eu non hei caer nela a non ser que non poida. 


PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

lunes, 7 de octubre de 2013

AS PORTAS DO CEO


A velliña camiña con moitas dificultades, arrastrando os pés dentro das zapatillas, apoiada nun bastón cunha man e coa outra na súa neta (supoño, para filla paréceme moi nova). A acompañante, ademais de prestarlle o seu brazo e corpo amorosos para que se arrime nos momentos de inestabilidade, tira dunha trepia de aluminio sobre a que se ergue unha barra da que pende  a bolsa do líquido que alimenta polas veas á enferma. Non falan moito, pero chega con velas para saber que unha está moi enferma e a máis nova coida dela con tenrura e paciencia. Despois de varias paradas e dunha extrema lentitude, conseguen entrar na sala de visitantes da planta quinta do complexo hospitalario de Montecelo. A coidadora, con moito tino e delicadeza, axuda a que a enferma sente nun banco fronte á cristaleira desde onde se ofrece unha vista marabillosa de Pontevedra. Gústache, mamá?, mira que bonito (equivocárame, era filla, non neta).
            O día non está claro de todo, pero a cidade loce embaixo cinchada polo río que se abre e expande arredor da illa de Tambo. As nubes parecen leite fervido con tona seca polo sur, pero o vento do suroeste apuxa nelas e vainas esfiañando e cambiándolle a tonalidade con moita rapidez. Non che gusta, mamá?, pregunta outra vez a filla gozando da beleza que chega aos seus ollos. A vella responde cun fío de voz que si, que dá gusto estar alí. De súpeto, por enriba da Caeira, apegado aos montes de Poio, ábrese un escenario de luz coas súa cortinas laranxas ás beiras inmediatas antes de entrar nunha negrura de nubes que antes eran de leite. Parece tal cal un escenario iluminado por poderosos focos no que algo se vai representar. A filla sinálallo á nai:ves, ves o que se formou alí  no alto entre as nubes? Tardou en centrar a mirada, pero cando localizou o escenario de luz, deixou que o riso lle enchese a cara. E permaneceu quieta, concentrada, apertándolle a man da filla, que tamén ría, e caladas así estiveron ata que o vento desfigurou a imaxe, borrou o escenario de luz, as nubes tiraron aínda  máis a negro e un toldo mesto foi cubrindo a cidade. Imos?, preguntoulle a filla antes de se erguer e emprender o camiño cara a habitación. Xa camiñando, a enferma, sen que nada lle preguntasen, co seu fío débil de voz achegouse á orella da   filla para lle dicir: parecían as portas do ceo. E seguiron andando moi a modo polo corredor.   


PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO

SEN EFECTOS DE DROGA NINGUNHA

Presenteime para realizar as probas médicas co medo que non dei soltado desde que era neno. Como non eran exactamente liviáns – mesmo para os valentes- , subministráronme unha droga que, sen me facer perder por completo a consciencia, me deixase o suficientemente aloulado para soportar a dor. E así foi. Aguantei con relativa compostura e, pensaba, mantiven a cabeza e a lingua controladas sen esbardallar nin perder o control. Iso me parecía a min, pero para nada a meu irmán que me acompañaba. Cando o mandaron pasar non saía do pasmo diante da miña afabilidade esaxerada, da falsa seguranza coa que me afianzaba en querer facer o que non podía e ata en pretender marchar coa vía cravada no brazo, cando el ben sabe que iso é para min coma unha tortura das peores. El resumiu á perfección o meu estado: parecías un bébedo nese punto inicial no que a un considera que conduce mellor que Alonso, é capaz de realizar un salto de lonxitude non moi lonxe dos 8 metros e practica esa amizade universal, esa manifestación de amor, flores e confianza que nos retrotrae aos hippies dos comezos en California. Segundo as súas palabras, as louvanzas á profesionalidade da enfermeira, non digamos do doutor, do sistema sanitario español e da bondade intrínseca do ser humano en xeral rebordaba calquera medición realista. Como o drogado non é autocrítico, a min parecíame que me manifestaba sereno, sobrio e xusto. Sen embargo, polo visto, a verborrea, a desinhibición e insistencia nas bondades tanto profesionais coma persoais sobre os que me trataban xa case chegaban ao untuoso. Pois ben, agora que non estou baixo os efecto da droga- creo-, tal e como xa escribín nun artigo titulado A xoia da coroa (Diario de Pontevedra 31.8.2012), quixera insistir na importancia do gran logro dos anos de democracia en España: o seu sistema sanitario. Por descontado que conta con fallos, regresaría ao efecto baixo a droga se non o admitise. Pero lograr un sistema sanitario organizado con financiamento público, de acceso universal e cunha oferta ampla de servizos con independencia dos ingresos, posición social ou lugar de residencia do beneficiario, tal e como ate o de agora se conseguiu neste país, é mérito sobrado para mirar de conservalo, mimalo e non permitir que os ideólogos da eficacia do privado contra o público se vaian facendo donos da opinión e do control financeiro da saúde. Andan zigzagueando ideas trampa coas que se nos quere ir minando, coma noutros moitos aspectos xa se conseguiu, a certeza de que é posible e temos dereito a continuar beneficiándonos deste logro. Son esas que en chuvia miúda nos queren ir empapando do convencemento de que a sanidade é un dereito privado, cada un pode ir a onde queira, a xestión privada é moito máis eficiente, polo que corremos o risco de que non sexa sostible, e que os usuarios da pública somos uns descarados que abusamos e malgastamos sen taxa nun ben finito. Liberdade, eficiencia privada e culpa do enfermo, tres ideas forte coas que se intenta bombardear o público para así xustificar os intereses de grupos con ganas de converter a saúde en negocio. Grupos económicos farmacéuticos, de seguros, tecnolóxicos e da construción están ávidos por converter en mercadoría a saúde. Sería o peor negocio deste país se caeramos na súa sedución e engados. Ademais de alcanzar o principio básico, que a atención sanitaria sexa un dereito do cidadán independentemente da condición social e do lugar onde viva e non unha mercadoría que só consuman os clientes que só poidan permitirse pagala, este sistema que aínda conservamos foi quen de articular un sistema de formación e conciencia profesional que calquera cun mínimo de sensibilidade e sen necesidade de inxectarse ningunha droga pode comprobar. Con ser os peor pagados de Europa, a pesar de que paulatinamente deixan os servizos con menos persoal, aínda que a tendencia a recortar e escatimar é a cada paso máis fera, o persoal co que contamos demostra non só capacitación excelente, senón tamén un trato e respecto polo enfermo impagables. Por iso os mesmos defensores do privado, cando de verdade se ven apurados, acoden á pública. Porque nin por medios nin moito menos por atención e deferencia do persoal existe competencia. Non todo o fixemos mal. Non é certo que o público sexa por principio un niño de corruptos. Non deberiamos caer nos sofismas que nos queren facer ver que é imposible continuar con este sistema. O que se pode é mellorar, potencialo, xestionalo con máis rigor e compensar con remuneracións tranquilizadores aos traballaores da súade que necesitan tempo e medios para seguir formándose ao día, á última, tal e como nos satisfai cando son perspicaces e resolven ou alivian as nosas dores. Estar enfermo non é prato de gusto para ninguén, sábeo o máis bobo, pero enfermar contando cun sistema de saúde e cuns profesionais coma os que temos tranquiliza, dá esperanza, anima moito. E e isto dígoo sen estar baixo o efecto de droga ninguha.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

A VOCACIÓN DE GANAR CARTOS


O 17 de marzo de 1928, diante da Sociedade de Ensaio do Winchester College, John Maynard Keynes pronunciou unha conferencia que levaba por título “As posibilidades económicas dos nosos netos”. Posteriormente publicaríase o ensaio con idéntico título e nel, segundo leo na completa biografía de Skidelsky, expresa o recoñecido economista a súa idea utópica ou inxenua de conciliación entre o capitalismo e a boa vida, o ideal para un europeo intelixente e ilustrado. Escarmentado e desilusionado co que estaba ocorrendo na Unión Soviética, tal e como comprobara na visita de finais do verán de 1925, e baixo a influencia de Freud, dedicouse a pensar nalgunhas ideas filosóficas sobre o amor aos cartos. Da visita da Unión Soviética veu tan desilusionado que non parou de se facer preguntas: “como podo admirar un sistema político que atopa unha expresión característica en gastar millóns para subornar espías en cada familia e grupo no interior, e en fomentar dificultades no estranxeiro?; como podo aceptar unha doutrina que erixe coma a súa biblia, por encima e máis aló da crítica, un libro de texto obsoleto, que sei que non só é cientificamente erróneo, senón que carece de interese ou aplicación para o mundo moderno?” Isto dicía na súa primeira visita, porque noutra posterior, en 1928, moito máis contundente non dubida en sentenciar que é imposible acordarse, ata que un chega ao país, o tolos que están e que lles importa máis o seu experimento que facer que as cousas funcionen. Deixa claro, entón, a repugnancia que lle ofrecía aquel sistema, pero na súa efervescente intelixencia intentaba atopar un modelo que se axustase ao seu ideal de boa vida e por iso, aínda crítico, analiza as posibilidades do sistema capitalista. Keynes pensa que o motor do capitalismo está dirixido por unha neurose (Freud) que el chama amor aos cartos. Mais sendo unha neurose, el considera que aporta un lado positivo: a abundancia chegará un momento en que faga innecesario o capitalismo. E aquí é onde comeza a súa reflexión utópica. Parecíalle que na medida na que aumentase a produtividade, a poboación futura do mundo civilizado acadaría un nivel de vida tan aceptable que lle permitiría unha terapia breve para a neurose inicial. Unha vez a maioría dos desexos saciados, argumentaba, recoñecerase que o amor aos cartos é “unha morbosidade algo repugnante, unha desas propensións semidelituosas, semipatolóxicas, que se poñen, encollendo os ombreiros, nas mans de especialistas en enfermidades mentais”. As persoas, curadas desa neurose, ocuparíanse, tal e como a el lle gustaba, de principios máis seguros e tradicionais, máis apegados á cultura, á ciencia e á boa vida. Keynes, ao fin, non deixa de ser un fillo típico da burguesía educada, admirador da intelixencia e da universidade, da lectura, a reflexión, as viaxes, a arte e unha cantidade razoable de cartos no peto, pero nunca ata o extremo de se deixar caer na neurose dunha obsesión por eles. En definitiva, coma todo bo burgués da época en Inglaterra, desprezaba o ganar cartos como carreira ou vocación. De aí esta reflexión nun ensaio menor pero non menos expresivo da súa maneira de entender as relacións entre economía e boa vida. Non fai falla pasar por Cambridge para comprobar que este razoamento de Keynes é máis fantasioso ca nada. Os feitos demostran a cada paso que as necesidades e desexos son insaciables e que o mundo está nas mans dos que realmente teñen vocación e fan carreira única e exclusivamente detrás de ganar cartos. A realidade empéñase a diario en dar probas irrefutables de que os partidarios da boa vida ou doutro modelo de vida quedan anulados, ridiculizados e destruídos pola eficaz maquinaria dos que constrúen a súa vida detrás dunha vocación esencial e irrenunciable: ganar máis e máis cartos. Estes son os feitos e chocan coa grande tensión que xera a contradición de insistir en discursos, manifestos e proxectos educativos con pretensións de dirixir os intereses cara outros valores. Insístese a diario na necesidade de educar en valores, os mesmos impulsores do motivo inicial e primeiro (ganar máis e máis cartos) encárganse de subvencionar talleres e programas para inculcar valores distintos entre os estudantes. Pero a contradición é tan evidente, os feitos son tan gurróns e consecuentes, que ensinan e prenden máis entre os aprendices que eses outros valores que se queren transmitir en talleres teóricos específicos ou por vías transversais como agora se adoita dicir. O que a realidade ensina día a día é que o poder cae do lado dos que teñen unha vocación clara e fan da súa vida unha carreira única: amorear cartos. Triste realidade, pero parece claro que pola vía da abundancia e da satisfacción de necesidades non cambiarán os obxectivos do mundo civilizado. Non sei se a definición que mellor lle acae ao capitalismo é a de neurose, o que desde logo convén é que se implante o claro desprezo de ganar cartos como carreira ou vocación, porque a boa vida, outra vida debe ser posible, e con vocación tan cativa resulta imposible.



PUBLICADO EN EL DIARIO DE PONTEVEDRA