A COBIZA COMO ÉXITO

Nun artigo recente, o catedrático Enrique Gil Calvo aborda a pregunta sobre a ocupación dos espacios públicos por parte de determinados colectivos e as distintas maneiras de reaccionar nunha cultura e noutra. Deixando a parte aspectos do artigo que tamén poderían merecer reflexión, quero referirme especialmente á hipótese coa que pretende explicar o porqué mozos, nenos, negros e brancos de distintos barrios do Reino Unido, independentemente das ferramentas de convocatoria e da importancia que supoña aparecer como protagonista nas redes sociais, se dedicaron a pillar con avidez rapaz os bens alleos. Cómo, pregúntase, ante catástrofes como puideron ser o tsunami de Xapón ou o atentado de Noruega, as repostas foron completamente distintas á do furacán Katrina en Nova Orleáns e á revolta dos barrios londinenses? Mentres en Xapón e Noruega reinou a calma e o respecto, o sufrimento sen proxección de envexa, nin rapacidade, nin resentimento, nin ansiedade polo status, no Reino Unido e nos EE.UU.desbordáronse todos os controis e límites para a raspiña e o ataque aos bens alleos, diluíndose nos peores vicios da masa. Segundo a súa hipótese, a razón destas diferencias radica na maior ou menor igualdade social. A maior igualdade social (Xapón, Noruega), maior respecto e control; a maior desigualdade (os países anglosaxóns), maior descontrol e avidez polo alleo en canto as forzas de seguridade perden o control. Para Gil Calvo, que o imperativo categórico destas sociedades (as anglosaxonas) sexa a cobiza posesiva é a causa desta resposta e deste uso impulsivo e destructivo dos espacios públicos. Se me permiten que lles reproduza unha cita, creo que quedará moito máis clara a súa explicación:” Si los banqueros anglosajones carecen de escrúpulos para lucrarse con la ruína ajena, y esa clase de rapacidad depredadora se pone como ejemplo de éxito social, ¿cómo sorprenderse de que los jóvenes anglosajones también se crean con derecho a disponer sin freno de los bienes ajenos, ocupando el espacio público para saquearlo a placer haciendo impune ostentación de su rapaz avidez?” Sobran comentarios, poderá ser ou non aplicable a hipótese explicativa a outros contextos e aparecerán esquinas discutibles sobre se a conduta rapaz se deberá unicamente a esa causa, pero o que parece innegable é que nas sociedades máis desiguais a bomba de retardo da revolta e os conflitos está máis activada ca naquelas nas que as desigualdades son menos escandalosas. Cando con tanta contundencia se acude desde discursos políticos, éticos e educativos á necesidade dunha insistencia en valores, temo que non estamos sendo realmente coherentes. Con demasiada frecuencia insistimos frivolamente na escasa consistencia e formación en valores das novas xeracións, coma se os políticos, profesores e dirixentes que con teimosía recorren a tal necesidade non fosen os modelos e formadores nas actitudes deses mozos. De onde aprenden e quen lles inculcou aos nosos mozos que o verdadeiro éxito radica na adoración do becerro da cobiza posesiva? Non será que vivimos nunha contradicción permanente intentando dicirlles o que realmente nin practicamos nin cremos? Como van a entender que realmente son a solidariedade, a xenerosidade, a paz, o diálogo e o respecto a base das relacións, cando perciben sen disimulo que o verdadeiro triunfo recae nos sen escrúpulos e nos desapiadados? Como podemos asustarnos do seu descaro detrás dos bens alleos, no afán por posuír e consumir, na tentación de que llo dean todo axiña e sen esforzo se esas son as liñas mestras do sistema polo que se produce, se gana, se crea e se quere que siga funcionando o mundo? Existe unha posible solución ao momento actual que pasa por unha palabra clave: redistribución. Pero resulta maldita, imposible, intocable, inoperante. En canto se toca redistribuír, todo se complica. Avanzar nesa liña non interesa, é discurso vacuo, sen futuro. De inmediato se nos ameaza con males maiores, con populismos, demagoxias e trampas sen fin detrás das que se agocha o único que podería frear estas manifestacións descontroladas, agresivas e destructivas. Redistribuír para igualar, ceder para demostrar que os valores que lles queremos ensinar á mocidade non son mera verborrea en contradicción coa vida diaria. De nada servirá ler desde parlamentos e tribunas, tarimas de aulas e púlpitos que necesitamos valores de esforzo, honradez, solidariedade e diálogo, se o que palpan é raspiña, saqueo depredador, abuso do débil. En fin, que os mozos lanzaranse aos comercios detrás de móbiles e roupas caras, mentres lles ensinemos que o único e verdadeiro éxito é a cobiza posesiva.