"YO HABLO SIEMPRE GALLEGO"

MEU padriño era un labrador íntegro e dunha peza ao modelo dunha época que morreu. Aínda que vive, falo del en pasado porque cando a memoria morre, gran parte da vida desaparece. Era, dicía, daqueles labregos traballadores de verdade: transportaba sacos de grao ao muíño por congostras intransitables, sachaba, segaba, tronzaba madeira, cortaba o cabelo, levantaba a paleta aos doentes de costas ou poñía as inxeccións cando atopar un médico non era cousa doada; medía fincas tan ben coma o mellor perito, escribía con letra tan clara e traballada coma as súa terras os testamentos dos da parroquia, exercía de mediador, tiña ansia por saber, dominaba os números tan ben coma as letras de canta copla oía, a súa palabra valía máis que calquera escritura e como complemento ás súas interminables horas laborais, cantaba mellor ca ninguén a misa e axudaba en oficios e celebracións relixiosas aos curas que non sabían cantar. Era, en resumo, un labrador que exercía de xuíz, enfermeiro, cantor, notario, mestre, perito agrónomo e gozaba –e goza– dun prestixio tan indiscutible como merecido diante de calquera que o coñeza.

Despois dunha vida de tanto esforzo e sacrificio, o corpo resiste coma un buxo e pasados os 90 mantense ergueito e seguro. Pero a cabeza fartouse. Ten a fortuna de contar con fillos que lle proporcionan coidados tan delicados que poderiamos dicir que vive nun esquecemento plácido. Pero algo lle sucede nos últimos meses que me desconcerta e non dou entendido. El que toda a súa vida falou galego, deu de súpeto en falar un castelán correcto e digno sen saber ninguén o porqué. Nun dos días pasados un dos fillos preguntoulle a razón dese cambio de idioma e a súa resposta foi: Pero tú que dices, hombre. Si yo soy gallego y del campo, toda mi vida he hablado y hablo el gallego. ¿Por qué me preguntas eso? O fillo aclaroulle: Papá o que falo galego son eu, ti estás falando castelán. Deja de insistir –resolveu–, tú si quieres hablar el castellano, háblalo. Yo hablé siempre el gallego y es lo que seguiré hablando. Hombre, pude haber hablado el castellano un tiempo que estuve ayudando a un tío en La Coruña, no digo que no, pero yo hablo gallego. Anda, acércate a la lumbre, que hace frío, rematou. O que me reafirma en que o misterio do noso cerebro é tan inexplicable coma a relación de moitos galegos coa súa lingua.

PUBLICADO EN EL CORREO GALLEGO