sábado, 20 de diciembre de 2014

TRES NOVELAS DE MODA

En castelán, as novelas que máis se promocionan e coñecen neste fin de ano son as de Javier Marías ( Así comienza lo malo. Alfaguara), a de Javier Cercas (El impostor. Literatura Random House) e a de Antonio Muñoz Molina ( Como la sombra que se va. Seix Barral). Son os tres autores sobradamente premiados e recoñecidos, tamén, claro, promocionados e publicitados. E os tres, non admite discusión, indiscutibles narradores de talento. 
Javier Marías escribe outra entrega pulida e case obsesiva na súa indagación detrás de ata que punto se debe calar para deixar algo impune. Demostra de novo a súa persistencia nesa prosa tan súa, reiterativa, chea de reviravoltas de razoamento e de decisión moral, impecable na construción, perfeccionista na linguaxe, con débedas, creo, ao seu admirado Thomas Bernhard. O pequeno Shakespeare en español prolonga e riza coa pausa case pedante que o caracteriza a trama ben tecida para ila destecendo cun tempero e paciencia admirables. É ben certo que non é Marías dos escritores que permite que os personaxes ou calquera elemento exterior o perturbe. El controla a escritura como quere, permite deixarse ver e agocharse como lle convén ao libro, que permanece do inicio ao cabo baixo o seu absoluto control, sen miga de emoción desbordada, de magma volcánico incontrolado. Marías preme na prosa e fíltraa ata que zumega o líquido xusto que pretende, nin doce nin amargo, nin obsceno nin pudoroso, equilibrado, racional, calculado. Así comienza lo malo lévanos a través dunha trama algo rebuscada e por veces incluso truculenta ás teimas do autor ben anunciadas nos seus artigos: os mentiráns que se transmutan despois da guerra civil, os segredos que a todos nos fan ser, a fuxida dos infortunios, a inutilidade ou necesidade de rastrear vilezas, a medida exacta entre saber e non saber. Todo para seguir sen saber demasiado, porque como acostuma a dicir citando a Faulkner: escribir non é máis que acender un misto na escuridade para comprobar que seguimos a escuras. E ao seu ritmo, claro, pois xa se encarga de escribir na novela sobre a demora do que conta, que “tiene que ser a su ritmo y manera. Ese es el privilegio del que cuenta, y el que escucha ninguno, o solamente el de marcharse”. 
Cercas elixe o caso do impostor Enric Marco, que fixo crer a medio mundo que el estivera nun campo de concentración, erixíndose en conferenciante, defensor, cabeza visible dos superviventes daquela traxedia horrenda, para escribir un ensaio novela orixinal e cativadora. A clave do magnetismo desta historia está no contrapunto, non na harmonía, tal e como aquel personaxe de Mann, iracundo detractor de Wagner, trastornado admirador de Bach, lle insistía á súa alumna: o contrapunto, a esencia da arte e da beleza está no contrapunto. E aquí Cerca lógrao ao intercalar a descarnada loita persoal por descubrir ata onde chega a súa impostura coa obxectividade posible detrás da vida do gran impostor. Unha tensión e ritmo trepidantes envólvennos nun torrente de historia recente, nun mar de dolor e necesidade de afecto, na capacidade de enganarnos e mentirnos, de inventar e tapar. Atrapados nas trampas que nos tenden a vítima dende o punto de vista moral e a testemuña dende o intelectual aceptamos a impostura de Marco. Atrapados no medo convertémonos todos en impostores con máis ou menos éxito, sendo ou non os putos amos, como o fillo de Cercas, a quen mete con habilidade na historia, sentencia. Realidade, ficción, a realidade mata, a ficción dá vida, dilemas aos que se vai enfrontando en musical contrapunto un Cercas en cada obra máis arriscado, máis entregado, máis el, máis investigador, máis capaz da ficción. 
Muñoz Molina tamén elixe un personaxe sobre o que investigar. E tamén utiliza a súa propia vida coma contrapunto. Pero así como Cercas logra una conexión perfecta entre o personaxe investigado e o contador, Molina paréceme que fracasa. A historia sobre o asasino de Martin Luther King que se refuxia escapado durante algo máis dunha semana en Lisboa nunca acaba de parecerme suficiente como para xustificar a mellor e máis lograda parte da novela: aquela na que conta a súa relación coa cidade, co proceso creativo e, ao fin, coa súa vida daqueles anos nos que pasou de funcionario en Granda a escritor de éxito. É de grande mérito como o autor se deixa espido diante do lector. “A punto de cumplir 31 años yo era un adolescente hosco y tardío que aparca la mirada y se esconde en su cuarto para rumiar los agravios sufridos y buscar en la literatura y la música un refugio contra la realidad, instalado en la conformidad y el disgusto”. Aquí se resume a mellor veta desta novela escrita, para dicilo coma Umbral, por un escritor dos que escribe coa facilidade coa que se mexa cando hai moitas ganas, pero que neste caso forzou a conexión entre a minuciosa investigación dun fuxitivo coa valentía de se mostrar auténtico. A conexión Memphis con Lisboa funciona mal. A de Lisboa con Granada moi ben, pero así sóbranme duascentas páxinas. En resume, tres novelas que cumpren á perfección o que Molina escribe na súa: unha novela escríbese para confesarse e para esconderse. Os tres se confesan, os tres se agachan.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.