O BONITO QUE É ANDAR

Sina, a miña neta, comezou a andar. É unha monada vela experimentando coa súa nova capacidade: como domina o equilibrio, como sabe deixarse caer de cu antes ca pasar por males maiores, como demostra as súas habilidades aos que a acompañan, como ri e goza enredando a escapar, a se agachar, incluso a retarte a unha carreira a ver se a pillas... Poucas cousas máis fermosas temos neste mundo que seguir o proceso de aprendizaxe e autonomía dun bebé. Hai algo máis dun ano parecía que tiñas nas túas mans un ser vivo que só demostraba fraxilidade, indefensión e necesidade absoluta de ti. Agora xa corre, bebe e come da súa man o imprescindible, entende un bo número de mensaxes e responde con xestos e as primeiras palabras cando te comunicas con ela. E ri, ri a maior parte do tempo, porque se sente querida e atendida e estimulada para que a cada paso sexa máis autónoma, domine a linguaxe, se vaia por si mesma e constrúa unha personalidade que lle permitirá relacionarse, aprender, traballar, proxectar e vivir en plenitude. Pero para que todo isto se alcance, Sina – calquera neno- ten moito que observar, evolucionar e xogar. Sobre todo xogar, polo de agora, xogar. Tiña razón Nietzsche cando dicía que non hai nada máis serio que cando un neno xoga. E en todo xogo, ademais de ensaio e erro, de adquisición de estratexias, paciencia, sosego e dominio das actividades, atrevemento e risco, adiántase algo que será crucial ao longo das nosas vidas: a tensión entre seguridade e a necesidade de experimentar, entre confort e temor a levar unha vida pequena, miúda, ruín. Se a adquisición do dominio do andar require as condicións indispensables de evolución física, a actividade previa de gatear, as probas inicias de se manter dereito agarrado a algo, e así sucesivas superacións ata que un se atreve, animado polos que desexan que o faga, a dar os primeiros pasos, vivir xa sendo autónomos e libres require xogos e responsabilidades, decisións e cautelas que nos esixen un equilibrio non doado de conquistar. John Updike insistía moito nesta tensión: a de querer seguridade pero non conformarnos cunha vida pequena. Hai quen por educación non padece tal conflito porque para eles confort e vida plena coinciden, aínda que logo a experiencia lles demostre que non é así, pero a aprendizaxe a ferro quente por parte da ideoloxía familiar pesa tanto que non dubidan en manterse nesta seguridade ata o fin dos seus días, a pesar de que a vida se lle fose coma auga nun goxo sen pena nin gloria. Mais para quen non goza desa seguridade inicial, o máis frecuente é que nos momentos cruciais da xuventude, cando un trata de decidir que e como lle gustaría vivir, se debata, aínda que sexa a nivel inconsciente, neste dilema que non resulta doado resolver. O que é unha vida segura sábese ben. Alcanzar medios económicos e de relación social que te fagan sentir que pisas sobre firme, que non vives nin ti nin os teus na incerteza nin na dúbida do que será mañá. O porvir, dentro duns límites, está cuberto. As condicións nas que te desenvolves permitiranche actuar e planificar sen medo porque sabes que contas con medios suficientes para te defender de posibles males imprevistos. Un séntese seguro se o seu traballo é estable, se a situación social na que vive lle garante unhas regras e leis que o protexen ou ás que se pode acoller, se ao seu redor participa dunha rede social de amigos e coñecidos que lle proporcionan apoio e calor nos momentos de máis inquietude ou frío. Todos gustamos desta seguridade. A todos máis ou menos nos atrae unha vida gobernada por estas coordenadas. Pero resulta que non abonda. I.B. Singer non para de non alertar de que os homes por non aburrirnos estamos dispostos ás peores bobadas. Coma se a vida fose demasiado fácil e tiveramos que complicala. O motor das súas novelas case sempre é isto: unha vida segura, unha vida que se podería levar ben, sen complicacións, de súpeto, coma se unha forza intratable nos abordase, alterámola, queremos activala cun picante ou especia nova, chegamos a rachala porque nos parecía que non daba a talla, que se quedaba curta, que aspirabamos e podíamos máis. Hai vidas ben establecidas, ben guiadas e con bos hábitos, que se rachan por esta innegociable sensación de que é cativa, dá pouco de si, non espreme todo o zume que a vida nos pode dar. E esnafrámola, comezamos de novo, perdemos parte ou toda a a seguridade adquirida por emprender outra vez un proxecto ou intento novo de ser ou vivir unha vida que nos parece mellor. Sina antes de andar coa mínima seguridade coa que agora anda tivo que atreverse aos primeiros pasos e a caer. E volverá a caer máis en canto corra máis veloz e tropece ou choque, e chorará, porque para andar ben ben, é imposible sen chorar. Pero o seu atrevemento levará sempre un sinal claro: alcanzada unha seguridade non a perde, cada novo risco será para mellorar o aprendido. Na vida, neste difícil equilibrio, algo deberíamos aprender da infancia: sen risco nin atrevemento non merece a pena, pero cada paso de risco ou dolor nunca debería aniquilar a seguridade conquistada, só afianzala. O bonito de andar é que por saber correr non esqueces andar a modo. Este equilibrio é o que lles desexo a todos para novo ano.



PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA