INTERNADO

ASIA. Tempo de guerra. Varios ingleses encadeados padecen fame e tortura. Durante a noite, cando todos mal dormen polas feridas, a calor abafante e porcallada da cela, un deles, entre suores, berra no medio do pesadelo: Non, non máis, por favor, meu Deus, máis non... Outro preso, por mágoa, espértao. Ao volver en si, o do pesadelo, entre suores e co medo espetado nos ollos, acláralles con voz entrecortada: soñaba que estaba no colexio interno, en Tonbridge. Esta é a anécdota da que se serve Christopher Hitchens nas súas memorias para darnos idea do que pode chegar a ser a dureza traumática dun colexio interno na Gran Bretaña. Aínda recoñecendo o punto provocador do recurso, a min non me sorprende demasiado, sei de que vai o asunto.

Cando lin as memorias de Castilla del Pino, algo que me chamou especialmente a atención no seu primeiro volume, Pretérito imperfecto, foi a descrición que realiza da súa entrada sendo neno ao internado dos Salesianos en Ronda. O repaso detallado e unha miga rancoroso do psiquiatra durante os catro anos (do 1932 ao 1936), nos que estudou e se formou entre "curillas" como el lles chamaba, marcárono dunha maneira que aínda aos setenta e catro anos, cando lembra con prodixiosa memoria cada detalle, non pode ocultar as humillacións padecidas. E digo que me chamou a atención, porque cada decorado interno, réxime de vida, actuación dos superiores, relacións entre iguais, control da conciencia e métodos punitivos, son idénticos aos que eu vivín nos primeiros anos de vida en Belvís, só que trinta anos despois. A vida de internos no seminario no ano 1963 era idéntica, cravada, á dos que estudaron nos salesianos de Ronda en 1933. E se non igual, en algúns aspectos parecida á do amigo de Hitchens soñando na cadea de Asia. Non quixera caer no morbo de entrar en detalles das experiencias dos dez anos que nada achegarían. Só recoller a idea que se pode extraer das memorias dos dous escritores citados: apréndese a vivir en lugares tan inhóspitos. E non só iso. Coincido en boa parte co resumo que Hitchens fai do seu paso polo internado inglés poucos anos antes: "Para min, a experiencia de que me enviasen lonxe da casa a unha idade tenra foi, pese a calquera costo, emancipadora. Agora podo dicir que non lamento que non haxa máis 'Cómase ese cordeiro, Hitchens' ou 'Agáchese sobre esa cadeira, Hitchens', pero hai algo en min que espera que non todo se convertese nun reforzo positivo da personalidade, cun constante reparto de notas altas por unha simple cuestión de autoestima". Sobran argumentos para non botar de menos aqueles métodos, pero non sexa que nos pasemos en non ter que adaptarnos a nada inhóspito. A vida tamén é inhóspita.